کم شنوایی بعد از عفونت گوش

کم شنوایی ناشی از عفونت گوش ممکن است به صورت موقتی در اثر تجمع مایع و التهاب در گوش رخ دهد. با وجود این که عفونت گوش بیشتر در کودکان شایع است، هر فردی در هر سنی اگر دچار عفونت شود، ممکن است افت شنوایی کوتاه مدت را تجربه کند. کم‌شنوایی بیش از نیمی از افرادی که به اوتیت میانی چرکی مزمن (CSOM) مبتلا شده‌اند را تحت تأثیر قرار داده است. یعنی حدود 0.3 درصد از جمعیت جهان به افت شنوایی ناشی از عفونت گوش دچار شده‌اند.

ارتباط عفونت گوش با افت شنوایی

عفونت گوش می‌تواند از راه‌های گوناگونی در شنوایی یک یا هر دو گوش اختلال ایجاد کند و این موضوع بستگی به نوع عفونت، محل درگیری و شدت آن دارد. افت شنوایی بعد از عفونت گوش در اکثر مواقع موقتی و خفیف است. در بسیاری از موارد ممکن است کاهش شنوایی ناشی از عفونت گوش با از بین رفتن عفونت ناپدید شود، اما در مواردی نیز این اتفاق نمی‌افتد. بخش‌های مختلف گوش شامل گوش خارجی، میانی و داخلی می‌توانند دچار عفونت شده و هر کدام از این قسمت‌ها به گونه متفاوتی منجر به افت شنوایی می‌شوند.

در عفونت قسمت خارجی و میانی گوش منجر به التهاب و تجمع مایع در قسمت داخلی یا خارجی گوش می‌شود و درنتیجه فضای کمی برای عبور صدا باقی می‌ماند. بروز عفونت گوش میانی می‌تواند باعث ایجاد کم‌شنوایی ملایم موقت شود، اما تکرر دفعات عفونت باعث کم‌شنوایی شدید به علت تجمع مایع در گوش میانی می‌شود. اگر بخشی از گوش میانی آسیب ببیند، می‌تواند منجر به کم‌شنوایی دائمی شود. کم شنوایی ناشی از عفونت گوش داخلی که احتمال رخداد آن بسیار کم‌تر از دو نوع دیگر است، می‌تواند در دستگاه شنوایی داخلی و اعصاب شنوایی اختلال ایجاد کرده و منجر به کم‌شنوایی ناگهانی شود.

علائم کاهش شنوایی ناشی از عفونت گوش

علائم افت شنوایی ناشی از عفونت شامل علائم عفونت گوش همراه با کم‌شنوایی است که می‌تواند شامل موراد زیر باشد؛

• درد
• احساس فشار در گوش
• تب
• ترشحات گوش
• گریه و بی‌قراری در کودکان
• اسهال
• مشکل در درک گفتار
• تهوع و استفراغ
• احساس سرگیجه و عدم تعادل
• مشکل در خوابیدن: دراز کشیدن باعث تغییر فشار در گوش میانی و درنتیجه احساس ناراحتی در فرد می‌شود.
• پاره شدن پرده گوش در موارد شدید

انواع عفونت های گوش که باعث کم شنوایی می شوند

عفونت در قسمت‌های مختلف گوش موجب نوع‌های مختلف کم شنوایی بعد از عفونت گوش می‌شود. زمانی که عفونت در گوش خارجی و میانی رخ دهد با جلوگیری از ورود صدا به گوش داخلی باعث بروز کم‌شنوایی هدایتی یا انتقالی می‌شود. در مواقع بسیار کمی نیز ممکن است با عفونت گوش داخلی فرد دچار کم‌شنوایی حسی عصبی شود. در ادامه انواع عفونت‌های گوش که منجر به افت شنوایی می‌شوند را به صورت خلاصه توضیح می‌دهیم.

عفونت گوش خارجی یا اوتیت خارجی (Otitis externa) که به آن گوش خارجی نیز گفته می‌شود، التهابی است که گوش خارجی و کانال گوش را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که رطوبت بیش از حد در داخل گوش جمع شود و درنتیجه محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها در گوش ایجاد می‌کند. این عارضه باعث کاهش شنوایی ناشی از عفونت گوش به علت التهاب و عفونت کانال گوش می‌شود. در واقع این التهاب باعث عدم عبور صدا از مجرای گوش و رسیدن آن به پرده گوش می‌شود.

عفونت گوش میانی یا اوتیت مدیا (Otitis media) زمانی رخ می‌دهد که باکتری یا ویروس منجر به التهاب و تولید مایع در پشت پرده گوش شوند. تجمع مایع در گوش میانی باعث می‌شود تا صدا به‌درستی به گوش داخلی منتقل نشود و موجب افت شنوایی هدایتی موقت می‌شود. این کم‌شنوایی زمانی که مایع تجمع یافته از طریق شیپور استاش (لوله‌ای که گوش میانی را به حفره بینی متصل می‌کند) تخلیه شود، بهبود می‌یابد.

 عفونت گوش میانی دارای انواع مختلفی است. اوتیت مدیا حاد (AOM) و اوتیت مدیا با افیوژن(OME)  بیشتر شایع هستند. اوتیت میانی چرکی مزمن (CSOM) و گوش چسبنده نیز دو نوع دیگر از عفونت گوش میانی هستند که کم‌تر افراد به آن مبتلا می‌شوند و باعث افت شنوایی بعد از عفونت گوش با مدت زمان طولانی‌تری می‌شوند.

عفونت گوش داخلی تقریباً نادر است و برای شنوایی خطرناک محسوب می‌شود. گوش داخلی معمولاً نسبت به عفونت مقاوم است، زیرا باکتری و ویروس به‌راحتی نمی‌توانند به گوش داخلی نفوذ کرده و مایع گوش داخلی را آلوده کنند. برخی انواع ویروس‌ها می‌توانند وارد گوش داخلی شده و به آن آسیب برسانند. این اتفاق موجب کم‌شنوایی ناگهانی می‌شود که باید به صورت اورژانسی تحت درمان قرار گیرد. افت شنوایی بعد از عفونت گوش داخلی می‌تواند دائمی باشد.

عوارض کم شنوایی ناشی از عفونت گوش

درمان نکردن کم شنوایی بعد از عفونت گوش می‌تواند عواقب شدیدی به همراه داشته باشد. حتی ممکن است منجر به آسیب دائمی به شنوایی شود. هر چه میزان عفونت شدیدتر باشد و مدت زمان طولانی‌تری درمان نشود، ممکن است افت شنوایی شدیدتر شود. به همین ترتیب ممکن است به پرده گوش نیز آسیب وارد شده و منجر به پارگی آن شود که در برخی موارد در طی 72 ساعت پرده گوش ترمیم می‌شود. اما در برخی موارد ممکن است آسیب به آن دائمی باشد که در نتیجه باعث کاهش شنوایی دائمی می‌شود.

نکته قابل توجه این است که عوارض افت شنوایی ناشی از عفونت گوش فقط آسیب به پرده گوش نیست و در مواردی ممکن است دیگر اجزاء دستگاه شنوایی آسیب دائمی ببینند. التهاب و آسیب ساختاری استخوان ماستوئید یکی دیگر از مشکلاتی است که می‌تواند در اثر عفونت رخ داده و منجر به کم‌شنوایی شود. در مواردی التهاب ممکن است به گوش داخلی گسترش یابد که می‌تواند مشکلاتی مانند کم‌شنوایی دائمی یا عدم تعادل را به وجود آورند. در برخی موارد گسترش عفونت حتی ممکن است باعث بروز مننژیت نیز شود.  

پیشگیری از افت شنوای ناشی از عفونت

پیشگیری از کم شنوایی بعد از عفونت گوش در واقع همان جلوگیری از عفونت گوش است. برای پیشگیری از این عارضه موارد زیر را رعایت کنید.

• هنگام شنا کردن از گوشگیر استفاده کنید.
• سیگار نکشید و در معرض دود سیگار قرار نگیرید.
• بهداشت را رعایت کنید تا به سرماخوردگی وآنفولانزا مبتلا نشوید.
• هر سال واکسن آنفولانزا بزنید.
• اگر به آلرژی مبتلا هستید، حتماً درمان خود را پیگیری کنید، زیرا آلرژی موجب تجمع مایع در گوش میانی می‌شود.
• هنگام عطسه کردن دستتان را جلوی دهانتان نگیرید. به‌جای این کار داخل آرنجتان عطسه کنید.

درمان کم شنوایی ناشی از عفونت

طول درمان کم شنوایی ناشی از عفونت به درمان عفونت گوش بستگی دارد. طبق تحقیقی که در سال 2010 انجام شده است، 80 درصد از عفونت‌های گوش معمولاً در طی 3 روز بدون استفاده از آنتی‌بیوتیک رفع می‌شوند. این بدین معنی است که در اکثر مواقع افت شنوایی موقتی در طی سه روز بهبود پیدا می‌کند. در مواقعی که این عفونت به مدت زمان بیشتری طول بکشد و باعث درد شدید و تب بالا شود، آنتی‌بیوتیک مصرف می‌شود. با مصرف آنتی‌بیوتیک طی چند روز عفونت معمولاً رفع شده و شنوایی به حالت عادی خود برمی‌گردد.

تمپانوستومی در مواقعی که عفونت گوش با مصرف آنتی‌بیوتیک بهبود نیابد و تجمع مایع در گوش میانی منجر به افت شنوایی بعد از عفونت شده باشد، انجام می‌شود. این روش یک جراحی جزئی است که پزشک حفره کوچکی در پرده گوش ایجاد می‌کند و لوله کوچکی را داخل آن قرار می‌دهد که به تخلیه مایع تجمع یافته کمک می‌کند. تمپانوپلاستی زمانی انجام می‌شود که عفونت در طی 6 ماه تا 1 سال چند بار تکرار شود یا مایع گوش میانی در طی سه ماه باقی بماند و با افت شنوایی همراه باشد.

افت شنوایی به علت عفونت گوش چه مدت طول می کشد؟

در بیشتر مواقع کم شنوایی ناشی از عفونت گوش میانی موقتی است و زمانی که مایع تجمع شده در اثر عفونت از گوش میانی خارج شود، دیگر مانع از انتقال امواج صوتی نمی‌شود. علائم موارد معمولی عفونت گوش میانی معمولاً بین 48 تا 72 ساعت برطرف می‌شود، اما در برخی موارد ممکن است مایع تا 3 ماه نیز در گوش باقی بماند. در این شرایط فرد ممکن است تا مدتی که مایع در گوش حبس شده است در شنیدن صداها به طور واضح مشکل داشته باشد.

آیا افت شنوایی ناشی از عفونت گوش می تواند باعث کم شنوایی یا ناشنوایی دائمی شود؟

همان طور که در قسمت‌های قبل توضیح داده شد، در موارد کمی عفونت گوش می‌تواند باعث آسیب به اجزاء گوش میانی یا گوش داخلی شود و در نهایت منجر به کم‌شنوایی دائمی شود.