راه های درمان کم شنوایی + درمان کاهش شنوایی بدون سمعک

اهمیت درمان افت شنوایی

ممکن است برای فردی که دچار کم‌شنوایی دائمی شده این پرسش مطرح شود که چرا کم‌شنوایی باید درمان شود؟ درمان افت شنوایی به فردی که دچار کم‌شنوایی دائمی شده است، کمک می‌‌کند تا بتواند توانایی شنوایی خود را بهبود بخشد که این موضوع موجب برقراری ارتباط راحت‌تر و بالارفتن کیفیت زندگی شخصی و شغلی فرد می‌شود. اگر فردی که دچار این نوع از کم‌شنوایی است این عارضه را درمان نکند، ممکن است در طولانی‌مدت دچار اختلالات شناختی و زوال عقل شود.

در کودکان نیز عدم درمان باعث اختلال در یادگیری چه در مرحله یادگیری زبان و گفتار و چه در سن مدرسه می‌شود. در برخی مواقع نیز کاهش شنوایی قابل درمان است که با تعویق آن‌ها ممکن است گوش آسیب بیشتری ببیند و تبدیل به مشکل دائمی شود. نکته‌ دیگری که باید توجه ویژه‌ای به آن داشت این است که درمان نکردن کم‌شنوایی در هر سنی ممکن است فرد را دچار اختلالات روانی مانند اضطراب و استرس کند. با‌توجه به این‌پیامدها، درمان به‌موقع افت شنوایی اهمیت ویژه‌ای دارد که می‌تواند به فرد کم‌شنوا کمک کند تا دچار بسیاری از عوارض نشوند.

انواع روش‌های درمان کم شنوایی

روش‌های درمان کم شنوایی طیف گسترده‌ای از رفع انسداد گوش تا جراحی دارند. فردی‌که دچار افت شنوایی شده‌است ابتدا باید به متخصص مراجعه کند. متخصص در ابتدا سؤالاتی را در رابطه با علائم، داروهای مصرفی و بیماری‌ها از بیمار می‌پرسد. این پرسش‌ها به علت‌یابی افت شنوایی کمک می‌کند. سپس ممکن است برای تشخیص نهایی و انتخاب نوع روش درمانی مناسب، آزمایشاتی را برای شخص تجویز کن و یا برای شنوایی‌سنجی فرد را به ادیولوژیست ارجاع دهد. پس از مشخص شدن علت، درجه و نوع کاهش شنوایی، متخصص ممکن است روش‌های درمانی زیر را برای فرد درنظر بگیرد.

روش‌های درمان کم شنوایی با سمعک و وسایل کمک‌شنوایی که شامل کاشت حلزون، استفاده از انواع سمعک‌ها و وسایل جانبی آن‏ها برای سهولت استفاده از در مکان‌های پر سروصدا

روش‌های درمان کم شنوایی بدون سمعک شامل رفع انسداد گوش، تجویز دارو، جراحی، توابخشی شنوایی و … .

درمان کم شنوایی بدون سمعک

درمان کم شنوایی بدون سمعک می‌تواند روش‌های متفاوتی داشته باشد، ازجمله؛ تجویز دارو، توانبخشی، رفع عفونت، درمان انسداد گوش و جراحی.

درمان کم شنوایی با رفع انسداد گوش

در برخی موارد موم یا جرم بیش‌از‌حد گوش می‌تواند منجربه افت شنوایی شود. این عارضه خوش‌بختانه قابل رفع است. پزشک عمومی یا متخصص گوش و حلق و بینی با شستشو و ساکشن می‌تواند جرم گوش یا سرومن را حذف کند تا شنوایی فرد به حالت اولیه خود برگردد.

درمان افت شنوایی با توانبخشی شنوایی

یکی از روش‌های درمان کم شنوایی بدون سمعک توانبخشی شنوایی است. حتی اگر فردی از سمعک استفاده می‌کند یا کاشت ایمپلنت انجام داده است، ممکن است به توانبخشی و آموزش شنوایی احتیاج داشته باشد. توانبخشی شنوایی می‌تواند به مغز فرد کم‌شنوا کمک کند تا پردازش کردن صداها را دوباره بیاموزد. در بعضی مواقع پس از آموزش این تمرینات می‌توانند در خانه انجام شوند. ولی در یک‌سری موارد شدتشان بیشتر بوده و نیاز دارند تا یک فرد متخصص مانند فیزیوتراپ آن‌ها را انجام دهد. همچنین بعضی اپلیکیشن‌ها و گوش دادن به کتاب‌های صوتی نیز می‌توانند به تقویت شنوایی کمک کنند و بعضی از علائم مانند خستگی شنوایی را بهبود بخشند.

درمان افت شنوایی با تجویز دارو

می‌توان گفت هیچ‌گونه دارویی برای بازگردادن شنوایی توسط سازمان غذا و دارو آمریکا تأیید نشده است. درحال‌حاضر محققان در حال بررسی داروها و روش‌های درمانی هستند که از علم مهندسی پروتئین، ژنتیک و پزشکی بازساختی برای درمان کاهش شنوایی در آن‌ها استفاده شده است. در مواردی نیز ممکن است کم‌شنوایی به‌علت انواع عفونت‌ها یا جرم گوش رخ داده باشد که در این موارد ممکن است پزشک با تجویز قطره و برخی داروها این مشکلات را برطرف کند.

قطره درمان کم شنوایی

درواقع قطره‌ای که بتواند کم‌شنوایی را درمان کند، وجود ندارد. قطره‌های درمانی برای رفع علتی که باعث افت شنوایی شده‌است، مورد استفاده قرار می‌گیرند. این قطره‌ها ممکن است برای رفع و نرم کردن جرم گوش یا از بین بردن انواع عفونت‌های گوش تجویز شوند.

درمان کم شنوایی با جراحی گوش

برخی از انواع افت شنوایی ممکن است با جراحی قابل درمان باشند. برای مثال برخی افراد دچار عفونت‌های مکرر گوش می‌شوند که این موضوع می‌تواند باعث تجمع مایع در گوش شود. در این موارد پزشک معمولاً با استفاده از جراحی لوله کوچکی را برای خارج کردن مایع در گوش جایگذاری می‌کند.

اگر علت کم‌شنوایی بیمار اتواسکلروزیس (Otosclerosis) باشد، پزشک ممکن است جراحی استاپدکتومی (Stapedectomy) را پیشنهاد کند. اتواسکلروزیس باعث اختلال در استخوان‌های گوش میانی می‌شود که پس از این جراحی، اکثر افراد متوجه بهبود در شنوایی خود پس از 4 هفته می‌شوند. تمپانوپلاستی (Tympanoplasty) نیز برای ترمیم پرده گوش انجام می‌شود که نتیجه آن باعث بازیابی عملکرد پرده گوش و بهبود شنوایی می‌شود.

درمان کم شنوایی با لیزر

درمان افت شنوایی با لیزر کم‌توان یک روش غیرتهاجمی برای تحریک بهبود سلول‌های آسیب دیده گوش است. درمان با لیزر کم‌توان (Low-level laser therapy (LLLT)) به یک روش درمانی پرطرفدار برای درمان سیستم عصبی تبدیل شده است. این روش درمانی می‌تواند به بهبود اختلال حلزون گوش و وزوز گوش کمک کند. همچنین بعضی از جراحان برای انجام عمل‌های گوش نیز از لیرز استفاده می‌کنند. لیزر استاپدکتومی یکی از این نوع جراحی‌ها است.

درمان کم شنوایی با تزریق

تزریق اینتراتیمپانیک استروئیدها زمانی انجام می‌شود که بخواهند علائم دهلیزی حلزونی اختلالات گوش داخلی را درمان کنند. بیماری منییر یا کم‌شنوایی ناگهانی حسی عصبی ایدیوپاتیک (ISSNHL) جزو این دسته از بیماری‌ها هستند که با تزریق، علائم آن‌ها را به‌سرعت کنترل می‌کنند. این روش شامل استفاده از یک سرنگ برای نفوذ به پرده گوش و تزریق کورتیکواستروئید به گوش میانی است.

درمان کم شنوایی با سلول‌ بنیادی

درحال‌حاضر هیچ‌گونه درمان تأیید‌شده‌ای توسط سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) با استفاده از سلول‌های بنیادی وجود ندارد. اما تحقیقات بسیاری در این حوزه انجام شده است که نشان‌ می‌دهد سلول‌های بنیادی می‌توانند عملکرد شنوایی را بازیابی کنند. بسیاری از روش‌های درمانی با استفاده از سلول‌های بنیادی در مرحله مطالعات بالینی قرار دارند. این مطالعات اثربخشی و ایمن بودن این درمان‌ها بر روی انسان را بررسی می‌کنند.

درمان کم شنوایی با سمعک

در بیشتر مواقع کاهش شنوایی کاملاً قابل درمان نیست و ممکن است از سمعک برای مدیریت و کمک به شنوایی فرد استفاده شود. این دستگاه کمک شنوایی به افرادی که دچار کاهش شنوایی دائمی شده‌اند، پیشنهاد می‌شود. می‌توان گفت درمان افت شنوایی با سمعک برای بسیاری از افراد، بهترین روش محسوب می‌شود. سمعک‌ها انواع گسترده‌ای دارند که می‌توانند شنوایی فرد را بهبود دهند و باعث بهبود در توانایی گفتار او نیز شوند. سمعک‌ها را معمولاً در استایل‌های گوناگون برای درجات و شکل‌های مختلف کم‌شنوایی در سنین مختلف طراحی می‌کنند.

سمعک‌ها عموماً داخل گوش یا پشت گوش قرار می‌گیرند و حتی برخی از آن‌ها به‌صورت نامرئی هستند. سمعک‌های نوین از تکنولوژی‌های مختلفی بهرمند هستند که از میان آن‌ها می‌توان به قابلیت وایرلس، استفاده از هوش مصنوعی، ضد‌نویز و ضد‌فیدبک بودن و فناوری‌های مرتبط با درمان وزوز گوش اشاره کرد. برای انتخاب سمعک مناسب، فرد ابتدا باید به ادیولوژیست مراجعه کند تا از او تست‌های شنوایی سنجی گرفته شود. پس از آن ادیولوژیست با توجه به نتایج تست و نیازهای شخص، بهترین سمعک را به بیمار پیشنهاد می‌کند.

کمک گرفتن از سمعک های استخوانی

سمعک‌های استخوانی یا سمعک‌های هدایت استخوانی (Osseointegrated orBone-Anchored Hearing Aids) تکنولوژی‌های نوینی هستند که برای درمان انواع خاصی از افت شنوایی توسط FDA تأیید شده‌اند. این نوع از وسایل کمک‌شنوایی داخل استخوان پشت گوش قرار می‌گیرند و صدا را از طریق جمجمه به گوش داخلی منتقل می‌کنند.

سمعک‌های استخوانی به‌صورت قابل کاشت (Surgical)  و غیرقابل کاشت (Non-Surgical) هستند. سمعک‌های استخوانی غیرقابل کاشت می‌توانند روی یک هدبند نصب شوند و یا مستقیماً با استفاده از چسب به پوست بچسبند. سمعک‌های هدایت استخوانی قابل کاشت شامل یک دستگاه داخلی و یک پردازش‌گر خارجی هستند. درمان افت شنوایی با استفاده از سمعک استخوانی برای افرادی که دچار کم‌شنوایی ناشی از موارد زیر هستند، مناسب است.

• افرادی که دارای ناهنجاری یا بدشکلی کانال گوش یا گوش میانی هستند.
• عفونت کانال گوش که موجب ترشحات مزمن شود.
• اوتیت میانی مزمن
• آترزی مادرزادی گوش
• کلوستئوما یا کیست مادرزادی گوش
• آکوستیک نوروما
• بیماری منییر
• اختلال گوش میانی
• افت شنوایی یک‌طرفه
• دستگاه های کمک شنوایی

درمان افت شنوایی با دیگر وسایل کمک شنوایی

برای مدیریت افت شنوایی و کمک به درمان کم شنوایی می‌توان از وسایل کمک شنوایی که سمعک نیز یکی از آن‌ها محسوب می‌شود، استفاده کرد. این دستگاه‌ها، شنوایی فرد را کامل و بی‌نقص نمی‌کنند، بلکه باعث می‌شوند تا صدای دریافتی بلندتر و واضح‌تر شنیده شود. وسایل کمک شنوایی شامل انواع ایمپلنت‌های گوش، انواع سمعک‌ها و وسایل جانبی سمعک‌ها برای استفاده در محیط‌های شلوغ و پرسروصدا و استفاده راحت‌تر از دستگاه‌های صوتی و تصویری هستند.

کاشت حلزون

کاشت حلزون (Cochlear Implant) زمانی به‌عنوان درمان افت شنوایی پیشنهاد می‌شود که سمعک‌های معمولی قابلیت بهبود شنوایی در فرد کم‌شنوا را نداشته باشند. ایمپلنت حلزون مانند سمعک باعث تقویت صدا نمی‌شود بلکه قسمت‌هایی گوش داخلی که کارکرد آن‌ها مختل شده است را کنار می‌گذارد تا عصب شنوایی را مسقیماً تحریک کند که صدا را به مغز برساند.

پروتز حلزون یک میکروفون دارد که پشت گوش قرار می‌گیرد و یک فرستنده که در زیر پوست قرار می‌گیرد. اطلاعات صدا به سمت الکترودهایی می‌روند که جراح در زمان جراحی در گوش داخلی فرد قرار داده است. کاشت حلزون می‌تواند برای کودکان و بزرگسالان با افت شنوایی شدید و عمیق کمک‌کننده باشد، اما ممکن است مدت‌زمانی برای درک سیگنال‌هایی که به مغز فرستاده می‌شود، احتیاج باشد.

ایمپلنت گوش میانی

در این روش از درمان کم شنوایی جراح یک دستگاه کوچک را به یکی از استخوان‌های گوش میانی فرد متصل می‌کند تا بتواند آن‌ها را مستقیماً حرکت دهد. این دستگاه می‌تواند ارتعاشات صوتی را به‌‌صورت قوی‌تری به گوش داخلی منتقل کند. در واقع ایمپلنت گوش میانی، گوش داخلی را به‌صورت مکانیکی تحریک می‌کند. این ایمپلنت‌ها برای افرادی که دچار کاهش شنوایی حسی عصبی هستند، درمان مناسبی درنظر گرفته می‌شوند. ایمپلنت گوش میانی برای افرادی طراحی شده‌اند که به‌ دلایل پزشکی قادر به استفاده از سمعک نیستند.

دستگاه های کمک شنوایی

دستگاه‌های کمک‌شنوایی درواقع برای درمان کم شنوایی استفاده نمی‌شوند، بلکه می‌توانند به افراد کم‌شنوا در راحت‌تر شنیدن، برقراری ارتباط و استفاده از وسایل صوتی کمک کنند. این دستگاه‌ها شامل میکروفون‌‌های رومیزی و ریموت برای استفاده در مکان‌های شلوغ و یا مدرسه برای شنیدن شفاف صدا هستند. وسایل جانبی دیگری مانند استریمر تلویزیون، ریموت کنترل و اپلیکیشن‌هایی که می‌تواند سمعک را به گوشی برای پاسخ به تماس‌های مستقیم، گوش دادن به موسیقی و غیره متصل کند، نیز برای راحتی افراد کم‌شنوا طراحی شده‌اند.

درمان انواع کم شنوایی

کم‌شنوایی دارای انواع مختلفی است که هر کدام ممکن است با توجه به ناحیه آسیب‌دیده یا علت بروز آن روش‌های درمانی متفاوتی داشته باشد. این روش‌ها می‌توانند شامل درمان کم شنوایی با سمعک یا درمان افت شنوایی بدون سمعک باشند که در ادامه به توضیح آن می‌پردازیم.

درمان کم شنوایی ناشی از افزایش سن

پیرگوشی یا کم شنوایی ناشی از کهولت سن یک نوع افت شنوایی حسی عصبی محسوب می‌شود که دائمی است. به این معنی که سلول‌های مویی در حلزون گوش با افزایش سن آسیب می‌بینند و عملکرد آن‌ها قابل بازگردندان نیست. به‌همین‌علت بهترین درمان برای این نوع از کم‌‌شنوایی سمعک است. در بعضی موارد ممکن است به این بیماران کاشت حلزون نیز پیشنهاد شود.

درمان افت شنوایی هدایتی یا انتقالی

افت شنوایی هدایتی در بیشتر مواقع قابل درمان یا بهبود است. روش‌های اصلی درمان افت شنوایی انتقالی شامل استفاده از سمعک، درمان‌های پزشکی، ایمپلنت‌های گوش مانند سمعک استخوانی و جراحی هستند. در بیشتر مواقع کاهش شنوایی هدایتی موقتی است و با درمان پزشکی مناسب بهبود پیدا می‌کند. به‌همین‌دلیل اقدام سریع برای درمان این عارضه می‌تواند از مزمن شدن آن جلوگیری کند. انواع دیگر کاهش شنوایی هدایتی نیز با جراحی یا استفاده از وسایل کمک شنوایی مانند سمعک قابل درمان هستند.

درمان کم شنوایی حسی عصبی

تاکنون هیچ‌گونه درمانی برای رفع کامل کم‌شنوایی حسی عصبی ارائه نشده است. منشاء افت شنوایی حسی عصبی گوش داخلی و یا عصب شنوایی است که در اثر آسیب به سلول‌های مویی حلزون گوش داخلی ایجاد می‌شود و دائمی است. به‌همین‌دلیل سمعک‌ها گزینه بسیار مناسبی برای مدیریت و بهبود توانایی شنوایی افرادی هستند که دچار افت شنوایی حسی عصبی شده‌اند.

برای هر فردی با‌توجه به‌این‌که به چه درجه و شکلی از افت شنوایی حسی عصبی دچار باشد، ممکن است سمعک خاصی پیشنهاد شود. اگر درمان کم شنوایی با سمعک به‌تنهایی نتیجه ندهد ممکن است جراحی کاشت حلزون یا سمعک‌های استخوانی انجام شود. همچنین ممکن است توابخشی شنوایی نیز همراه با سمعک برای تمرین و آموزش مغز برای درک صداها انجام شود.

درمان کاهش شنوایی مختلط

برای درمان کم شنوایی مختلط معمولاً روش‌های درمانی کاهش شنوایی حسی عصبی و انتقالی با هم به‌کار گرفته می‌شوند. بسیاری از افرادی که دچار کم‌شنوایی مختلط یا آمیخته می‌شوند، برای رفع مشکل کاهش شنوایی انتقالی دارو استفاده می‌کنند یا تحت جراحی قرار می‌گیرند. اما روش‌های درمان پزشکی برای رفع افت شنوایی حسی عصبی مؤثر نیستند و برای مدیریت آن‌ها باید از سمعک استفاده شود.

درمان کم شنوایی مادرزادی

کم‌شنوایی مادرزادی که ناشی از ژنتیک فرد (ارثی) یا به‌‌دلیل مشکلات هنگام بارداری یا تولد است، معمولاً درمان قطعی ندارد. درمان افت شنوایی مادرزادی با توجه به نوع آن صورت می‌گیرد. بعضی از کاهش شنوایی‌های مادرزادی که ناشی از کم‌شنوایی هدایتی هسستند ممکن است با جراحی درمان شوند یا فقط بخشی از این مشکل با این روش برطرف شود. اما اکثر نوع‌های کاهش شنوایی مادرزادی عموماً با سمعک یا ایمپلنت‌های شنوایی گوناگون مانند کاشت حلزون و دستگا‌ه‌های هدایت استخوانی درمان می‌شوند.

درمان خانگی کم شنوایی

کم‌شنوایی درمان خانگی ندارد و باید از هرگونه اقدام خودسرانه پرهیز کرد. هر فردی اگر متوجه اختلال در شنوایی و گوش خود شود باید در اسرع وقت به متخصص برای رفع مشکل خود مراجعه کند. اما می‌توان اقداماتی را برای پیشگیری از ابتلا به افت شنوایی و یا جلوگیری از پیشرفت آن انجام داد. روش‌هایی که می‌توانید با انجام آن‌ها در خانه شنوایی خود را همراه با درمان‌هایی که پزشک برای شما در نظر می‌گیرد، بهبود دهید، موارد زیر هستند:

• در معرض صدای بلند قرار نگیرید.
• انجام ورزش‌های آرامش‌‌بخش مانند مدیتیشن و یوگا برای کاهش استرس و علائم افت شنوایی مانند وزوز گوش
• اگر متخصص تمرین‌های توان‌بخشی در خانه را به‌شما توصیه کرده‌است، حتماً آن‌ها را همان‌طور که به شما آموزش داده شده است با دقت و حوصله انجام دهید.
• تغییر سبک زندگی مانند ترک سیگار و داشتن تغذیه مناسب