چگونه وزوز گوش خود را درمان کنیم؟
اکثر افراد مبتلا به زنگ گوش با درجاتی از کاهش شنوایی مواجه هستند و کیفیت زندگی آنها به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد، بنابراین درمان وزوز گوش از اهمیت زیادی برخوردار است. گاهی‌اوقات دلایل ایجاد این صداها نامشخص هستند، بنابراین درمان وزوز گوش، منوط به تشخیص درست دلیل بروز آن است.
آیا وزوز گوش قابل درمان است؟
صدای زنگ گوش ممکن است با گذشت زمان بهبود یابد اما برخی اوقات این عارضه شدت می‌یابد. اگر وزوز گوش به دلیل بیماری دیگر فرد (برای مثال بیماری‌های زمینه‌ای و آناتومیکی نظیر دیابت، فشار خون و بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های قلبی و عروقی، اختلالات مفصل گیجگاهی فکی) بروز کرده باشد، قطعاً درمان این بیماری‌ها، در کنار روش‌های درمانی وزوز گوش، در کاهش یا بهبود آن کارساز است. در حال حاضر، درمان وزوز گوش با روش‌های موجود امکان پذیر نیست. اما راه‌هایی شامل استفاده از سمعک، رفتار درمانی (عادت به زنگ گوش برای کاهش آزار آن)، تحریک الکتریکی و داروها برای کاهش علائم آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این رو قابلیت درمان این بیماری به تشخیص درست عوامل ایجاد آن بستگی دارد.
درمان دارویی وزوز گوش
درمان دارویی وزوز گوش در صورت عدم تشخیص عوامل اصلی ایجاد آن، مفید واقع نمی‌شود. در حالی که بعضی از ویتامین‌ها، داروهای گیاهی و مکمل‌های غذایی برای درمان وزوز گوش تبلیغ می‌شوند، می‌توان گفت هیچ کدام از آنها به صورت قطعی مؤثر نیستند (گاهی ممکن است در برخی افراد باعث کاهش علائم شوند) و تقریباً هیچ داروی خاصی برای درمان آن وجود ندارد. اما ممکن است برای کاهش افسردگی و اضطراب ناشی از زنگ گوش، کاهش مشکلات خلق و خو، بی‌خوابی ناشی از بیماری و یا درمان بیماری زمینه‌ای فرد، تجویز برخی داروها توسط پزشک صورت گیرد.
قرص وزوز گوش
به طور کلی هیچ دارویی وجود ندارد که بتواند به‌طور مستقیم منجر به درمان وزوز گوش شود، اما ممکن است برخی داروهای کاهش دهنده علائم وزوز گوش توسط پزشک تجویز شوند. برای مثال انجمن علمی وزوز گوش آمریکا، برخی داروهای ضداضطراب و ضدافسردگی را برای درمان صدای زنگ گوش تایید می‌کند.
قطره درمان وزوز گوش
هیچ دارویی اعم از قطره گوش، به‌طور مخصوص برای درمان زنگ گوش تولید نشده است. به‌دلیل این که حدود ۹۰ درصد مواقع، بیماری وزوز گوش به‌دلیل کاهش عملکرد عصب شنوایی رخ می‌دهد. اما در مواردی که عارضه زنگ گوش به‌خاطر تجمع جرم و انسداد مجرای شنوایی یا عفونت گوش میانی رخ داده باشد، تجویز قطره توسط پزشک می‌تواند مفید باشد. گاهی وزوز گوش ممکن است به‌دلیل بیماری‌های زمینه‌ای نظیر دیابت، فشار خون و بیماری‌های کلیوی ایجاد شوند که با قطره‌های گوش قابل درمان نیستند.
درمان وزوز گوش با سمعک
استفاده از سمعک، یکی از مهم‌ترین گزینه‌های درمان زنگ گوش به‌حساب میآید. این روش به‌طور ویژه برای افراد کم‌شنوا بسیار مفید است. درواقع بسیاری از افراد مبتلا به وزوز گوش درجات مختلفی از کم‌شنوایی را تجربه می‌کنند که این مسئله به‌دلیل اختلال در نحوه پردازش صداها در مغز است، از این رو فرد به درستی قادر به شنیدن صداهای محیط نخواهد بود.
برای پردازش بهتر صدا در مغز بیمار، از سمعک می‌توان استفاده کرد. سمعک‌ها باعث افزایش و تقویت حجم صداهای خارجی می‌شوند. در برخی افراد که کم‌شنوایی خفیفی دارند، استفاده از سمعک تا حد بسیار زیادی و گاهی اوقات به طور کامل، منجر به درمان این عارضه می‌شود. سمعک‌های پیشرفته امروزی، مجهز به قابلیت حذف و پوشانندگی صداهای ناخواسته برای بیمار هستند. این قابلیت‌ها اغلب در برنامه‌های موبایل موجود هستند.
روش‌های درمان قطعی وزوز گوش بدون سمعک
برای درمان صدای وزوز گوش به غیر از سمعک، روش‌های دیگری نیز وجود دارند که شامل موارد ذیل هستند:
درمان وزوز گوش با مولدهای صوتی
مولدهای صوتی از دیگر روش‌های مفید برای درمان تینیتوس هستند. این مولدها با ایجاد اصوات دلپذیر منجر به کاهش وزوز گوش می‌شوند. برخی از این دستگاه‌ها شبیه سمعک در داخل گوش قرار گرفته و (نویز سفید) صدای ملایم و دلپذیری را تولید می‌کنند. از آن جایی که این دستگاه‌ها قابل حمل هستند، فرد می‌تواند در طول روز برای تسکین وزوز گوش خود از آنها استفاده کند. هنگامی که فرد بیمار در اتاق ساکتی قرار می‌گیرد، صدای سوت گوش برای وی بلندتر و آزاردهنده‌تر احساس می‌شود. از این رو فرد می‌تواند برای داشتن آرامش و یا خواب راحت از دستگاه‌های تولید صدا روی میز خود استفاده کند. از این دستگاه‌ها جهت پخش صداهای آرامش‌دهنده مانند صدای آبشار، امواج دریا یا صدای باران می‌توان استفاده کرد.
درمان قطعی وزوز گوش با رفتار درمانی CBT
رفتار درمانی شناختی یکی از روش‌هایی است که برای درمان وزوز گوش مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش درمانی، آموزش‌هایی جهت کاهش تمرکز بیمار بر روی صدای زنگ گوش توسط روانشناس یا متخصص ارائه می‌شود. اجرای این روش‌ها باعث می‌شود صدای زنگ گوش برای بیمار، کمتر قابل‌توجه و آزاردهنده باشد. در واقع این روش، شناسایی و تغییر دادن الگوهای افکار منفی فرد است. همچنین مشاوره باعث می‌شود مشکلات دیگر مرتبط با تینیتوس، همچون اضطراب و افسردگی بیمار نیز کاهش یابد.
بازآموزی وزوز گوش TRT
یکی از رویکردهای مهم و مفید برای درمان وزوز گوش، روش بازآموزی وزوز گوش (TRT) است. در این روش، مغز بیمار برای عادت کردن به زنگ و صدای گوش، بازآموزی می‌شود. از آن جایی که برای افراد شنیدن صداهای پس‌زمینه محیطی مانند صدای باران، فن‌های کامپیوتر و دستگاه‌های تهویه آزاردهنده تلقی نمی‌شود، هدف از این روش این است که فرد بیمار به صدای زنگ گوش خود مانند صداهای محیطی، توجه و تمرکزی نداشته باشد، مگر این که بیمار بخواهد به‌صورت آگاهانه روی این صداها تمرکز کند. این روش در صورتی که مطابق با نیازهای هر فرد اجرا شود، روش درمانی بسیار موفقی است.
درمان وزوز گوش با تحریک الکتریکی یا TDCS
تحریک جریان مستقیم درون جمجمه‌ای یکی از روش‌های درمان صدای زنگ گوش است. شواهد بسیاری نشان می‌دهد تغییرات در شبکههای عصبی مغز منجر به بروز تینیتوس می‌شود، بنابراین بسیاری از تحقیقات بر روی وزوز گوش، پیرامون مزیت‌های تحریک مغناطیسی یا الکتریکی مغز انجام می‌شوند. در واقع این تحریک الکتریکی نوع دیگری از درمان‌های الکترومغناطیسی غیر‌تهاجمی و بدون درد است که بیش‌فعالی عصبی زمینه‌ساز وزوز گوش را کاهش می‌دهد. این روش نوعی تحریک مغز است که در آن از جریان الکتریکی مستقیم ضعیف (0.5- 0.2 آمپر) استفاده می‌شود. از طریق الکترودهای منفی و مثبت که در دو طرف جمجمه قرار داده می‌شوند، جریان الکتریکی ضعیفی باعث تحریک بخش‌هایی از مغز می‌شود که در ایجاد وزوز گوش نقش دارند.
درمان تینیتوس با روش مدیریت پیشرفت وزوز گوش PTM
مدیریت پیشرونده وزوز گوش، نوعی درمان ساختار یافته چند سطحی است که توسط سازمان نیروهای مسلح آمریکا برای سربازان ایجاد شده و به گونهای طراحی شده است که دارای حداکثر کارایی برای بیماران باشد. این روش، برنامه جامعی (۵ سطح) شامل تعیین سطح، ارزیابی شنوایی بیماران، صدا درمانی و آموزش مهارت‌های آرام‌سازی جهت مدیریت واکنش‌های بیمار در برابر وزوز گوش، ارزیابی و پشتیبانی فردی در هر سطح درمان را شامل می‌شود.
درمان وزوز گوش با داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب
داروهای ضداضطراب و ضدافسردگی می‌توانند به درمان وزوز گوش کمک کنند. برخی از داروهای ضداضطراب تجویزشده توسط پزشک، برای بی‌خوابی ناشی از وزوز گوش، مفید هستند. برخی دیگر از داروهای ضدافسردگی با تأثیر بر روی انتقالدهندههای عصبی و افزایش میزان سروتونین، منجر به کاهش علائم وزوز گوش می‌شوند.
درمان اختلالات و موانع
گاهی اوقات برای درمان وزوز گوش، پزشک باید از وجود یا عدم وجود بیماری زمینه‌ای بیمار اطمینان حاصل کند. چنانچه بیماری‌های زمینه‌ای عامل ایجاد این عارضه باشند، با درمان این بیماری‌ها، علائم زنگ گوش به‌مرورکاهش خواهد یافت.
حذف جرم گوش
گاهی اوقات علت بروز تینیتوس، تجمع جرم در مجرای گوش است که با رفع انسداد جرم، علائم وزوز گوش نیز بهبود می‌یابد.
درمان اختلالات عروقی
چنانچه بیماری‌های عروقی عامل بروز وزوز گوش باشند، تجویز دارو، روش جراحی و سایر درمان‌های کاربردی جهت رفع اختلالات عروقی به درمان وزوز گوش نیز کمک می‌کنند.
تغییر داروها
اگر مصرف داروی خاص، علت بروز وزوز گوش باشد، ممکن است پزشک اقدام به قطع، کاهش مقدار مصرف و یا تغییر دارو کند.
درمان قطعی وزوز گوش با درمان مشکلات آناتومیکی
در برخی موارد، وزوز گوش موقتی است و بدون هیچ درمانی، خودبه‌خود رفع می‌شود. چنانچه زنگ گوش به دلیل تجمع جرم گوش ایجاد شود، پزشک با خارج کردن آن موجبات درمان وزوز گوش را فراهم می‌کند. گاهی اوقات عفونت‌های گوش باعث ایجاد تینیتوس می‌شوند که پزشک متخصص با تجویز آنتی‌بیوتیک و درمان‌های دیگر باعث رفع زنگ گوش می‌شود. در برخی موارد نیز، مشکلاتی نظیر عفونت دندان، دندانقروچه و یا اختلالات موجود در مفصل فک، باعث ایجاد صدای وزوز گوش می‌شوند که با مراجعه به دندانپزشک یا متخصصین فک و صورت، زنگ گوش بیمار بهبود می‌یابد. در موارد نادر، امکان وجود تومورها و کیست‌هایی در گوش بیمار، می‌تواند دلیل اصلی وزوز گوش باشد. در این گونه موارد، روش جراحی بهترین گزینه است.
تمرینات ذهنی برای درمان وزوز گوش
تمرینات ذهنی متعددی جهت کاهش آزاردهندگی صدای زنگ گوش وجود دارد. در این تمرینات، با تغییر الگوهای ذهنی، تلاش می‌شود تا بیمار با عدم تمرکز بر روی صدای زنگ گوش، به صداهای محیط توجه بیشتری داشته باشد. از تمرینات مهم ذهنی، می‌توان به تکنیک‌های مدیتیشن نظیر آرامش اتوژنیک و تجسم اشاره کرد. آرامش اتوژنیک، تکنیک خودهیپنوتیزمی است که برای آرامش ذهن بسیار سودمند است. در تکنیک تجسم نیز بیمار با تصور حضور در مکانی آرام، احساس آرامش و رهایی از وزوز گوش خواهد داشت.
روش‌های درمانی ترکیبی وزوز گوش
هیچ درمان واحدی وجود ندارد که برای تمامی بیماران مبتلا به وزوز گوش، مفید و اثربخش باشد. از آن جایی که در بروز این عارضه، بسیاری از بیماری‌ها می‌توانند دخیل باشند، تشخیص و درمان وزوز گوش برای هر بیمار منحصر به فرد است. گاهی اوقات نیاز است بیمار علاوه بر متخصص شنوایی با پزشکان دیگر در زمینه‌های مختلف (مانند روانپزشکان) در تعامل باشد تا ترکیب درمانی مناسب را برای درمان خود بیابد. برای مثال، گاهی ترکیبی از روش‌های درمانی مانند رفتاردرمانی، سمعک و یا داروهای خوراکی نظیر داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب به‌طور همزمان برای بیمار به‌کار گرفته می‌شود. در صورتی‌که بیماری زمینه‌ای نیز وجود داشته باشد، با اقدام جهت درمان آن، علائم وزوز گوش نیز بهبود یابد.
دستگاه درمانی وزوز گوش
برای درمان وزوز گوش بیماران می‌توانند از برخی دستگاه‌ها و ابزارهای مفید استفاده کنند. دستگاه پوشاننده وزوز گوش نمونه‌ای از این ابزارها است که قابل حمل بوده و صداهای آرامش‌بخش و ملایم پخش می‌کند. برخی از آنها قابلیت اتصال به هدفون و اسپیکر دارند و برخی دیگر از این دستگاه‌ها در داخل گوش قرار می‌گیرند و با تولید و پخش مداوم نویز سفید، از میزان و شدت صدای وزوز گوش می‌کاهند. برنامه‌های مختلفی نیز برای تولید صداهای ملایم وجود دارند که در گوشی‌های هوشمند نصب می‌شوند و باعث کاهش شنیده شدن زنگ گوش می‌شوند. بالش‌های صوتی نیز از دیگر ابزار مفیدی است که می‌توان از آن برای تولید نویز سفید و آرامش بخش جهت خواب راحت استفاده کرد.
جدیدترین راههای درمان وزوز گوش در دنیا
در حال حاضر بهترین گزینه درمان تینیتوس، روش ترکیبی از صدادرمانی و رفتاردرمانی است که توسط شنوایی‌شناسان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ تحقیقات مهم بسیاری در حیطه درمان‌های بالقوه وزوز گوش انجام گرفته است. برای نمونه می‌توان به دستگاه تحریک دوبخشی وزوز گوش میشیگان اشاره کرد که از محرک‌های شنوایی و حسی در ناحیه صورت و گردن بیمار استفاده می‌کند. این دستگاه توسط سوزان شور و یک تیم تحقیقاتی در دانشگاه میشگان طراحی شده‌است و برای بررسی‌های بیشتر برای سازمان غذا و داروی آمریکا FDA فرستاده خواهد شد.
دستگاه lenire نیز همانند دستگاه میشیگان از ایده تحریک کردن دو وجهی برای درمان وزوز گوش استفاده می‌کند. در واقع یکوجه تحریک دستگاه lenire توسط وسیله‌ای شبیه به آی‌پد و هدفون‌ها صورت می‌گیرد و وجه‌دوم تحریک آن، وسیله کوچکی است که همچون آب‌نبات بر روی زبان قرار می‌گیرد. بیمار می‌تواند از این دستگاه در خانه استفاده کند و مصرف تائید شده آن به‌صورت روزانه ۳۰-۶۰ دقیقه به‌مدت حداقل ۱۲ هفته است. این دستگاه توسط یک شرکت ایرلندی به نام neuromod ساخته شده و اخیرا تائیدیه سازمان غذا و داروی آمریکا را نیز دریافت کرده است. در حال حاضر در آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی دستگاه lenire در دسترس بیماران قرار دارد. نتایج تحقیقات انجام شده بر روی عملکرد این دستگاه، حاکی از کاهش علائم وزوز گوش در بیماران بوده است.
از دیگر مطالعاتی که در حال حاضر جهت درمان وزوز گوش انجام می‌شود، می‌توان به تحقیقات ژنتیکی اشاره کرد. در گذشته هیچ ارتباط ژنتیکی با این عارضه یافت نشده بود ولی برخی بررسی‌های اخیر، نشان دهنده ارتباط میان وزوز گوش با عوامل ژنتیکی بوده است. مطالعات در این زمینه همچنان ادامه دارد.
باورهای اشتباه درباره درمان وزوز گوش
هیچ دارو یا روش خاصی به طور کامل برای رفع وزوز گوش وجود ندارد. برخی باورهای نادرست، باعث ایجاد امیدهای واهی برای بیماران و ترغیب آنها به استفاده از داروها و روش‌های غیرعلمی می‌شود. استفاده از این روش‌ها، ممکن است عواقبی برای بیماران در‌پی داشته باشد. از این‌رو، بهتر است بیماران برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی، از متخصصان برای طی کردن پروسه درمانی خود بهره ببرند.
قطره درمان وزوز گوش
به جز در مواردی که وزوز گوش در اثر جرم، مسدود شدن مجرای شنوایی و یا عفونت گوش میانی ایجاده شده باشد، در حال حاضر هیچ مدرک علمی وجود ندارد که نشان دهد قطره‌های گوش، گزینه ارزشمندی برای درمان صدای وزوز گوش هستند.
درمان وزوز گوش با حجامت
بعضی از پزشکان طب سنتی بر این باورند که حجامت از طرق مختلف باعث کاهش علائم وزوز گوش می‌شود. آنها معتقدند که حجامت با کاهش فشار خون و کاهش فشار عضلانی، در بهبود زنگ گوش مفید واقع می‌شود. البته این موارد توسط نهادهای علمی معتبر دنیا تایید نشده است.
درمان وزوز گوش با طب سنتی
از آن‌جایی که هیچ درمان واحدی برای وزوز گوش وجود نداشته و درمان‌های پزشکی موجود برای همه بیماران مفید و مؤثر واقع نمی‌شود، طب سنتی نظیر طب سوزنی و گیاهان دارویی برای درمان وزوز گوش مورد استفاده بسیاری از افراد قرار می‌گیرد ولی اثربخشی و بی‌خطر بودن این روش‌ها تاکنون توسط مراکز علمی معتبر دنیا، ثابت نشده است.
درمان وزوز گوش با لیزر
برخی از تحقیقات نشان می‌دهد لیزردرمانی با توان پایین برای درمان وزوز گوش مفید بوده و باعث کاهش علائم آزاردهنده آن می‌شود، اما برخی دیگر از بررسی‌ها، استفاده از این روش را مؤثر نمی‌دانند. برای مشخص شدن میزان تاثیر لیزردرمانی و تعیین پارامترهای درمانی آن، اقدامات کامل و دقیقی تاکنون انجام نشده و نیازمند بررسی‌های بیشتری است.
درمان وزوز گوش با هیپنوتیزم
هیپنوتیزم یکی از روش‌های درمان وزوز گوش است. این روش با آموزش مغز و تغییر واکنش‌های بیمار در برابر وزوز گوش، می‌تواند در مواجه با جنبه‌های روانی زنگ گوش مانند عصبانیت، استرس و اضطراب مؤثر واقع شود. در واقع با انجام این روش، امکان اجرای بهتر و مفیدتر درمان‌های رفتاری و روش‌های روانشناختی فراهم می‌شود. برخی از مطالعات نشان دهنده تسکین جزیی و افزایش تحمل وزوز گوش در بیماران بوده و در برخی دیگر از مطالعات، درمان با هیپنوتیزم تأثیری در کاهش علائم زنگ گوش نداشته است. این روش نیز تاکنون توسط مراکز علمی معتبر دنیا تایید نشده است.
بهترین پزشک برای درمان وزوز گوش
بهترین پزشک برای درمان صدای زنگ گوش متخصص گوش و حلق و بینی و شنوایی‌شناس است. ادیولوژیست‌ها و پزشکان بسیار متبحر در رشته خود هستند که درباره مسائل مرتبط با گوش و نحوه درمان آنها تخصص لازم را دارند. در برخی مواقع، برای درمان وزوز گوش باید درمان ترکیبی را دنبال کرد که این درمان‌ها شامل تخصص پزشکان گوش و حلق و بینی، روانپزشکان، متخصصان مغز و اعصاب، شنوایی‌شناسان، متخصصین فک و صورت، دندان‌پزشکان و متخصصین قلب و عروق می‌شود. دلیل اصلی ایجاد وزوز گوش ممکن است در حیطه تخصصی هر کدام از این رشته‌های پزشکی نهفته باشد. برای نمونه بیماری تینیتوس در بسیاری از بیماران افسردگی و اضطراب را به‌همراه دارد و یا ممکن است علت وزوز گوش جرم گوش و انسداد مجاری شنوایی و عفونت گوش میانی باشد که این موارد در حیطه تخصصی روانپزشکان و متخصصان گوش و حلق و بینی است.
