سرگیجه ناشی از چه عوامل و علت هایی می تواند باشد؟

سرگیجه ناشی از گرما و کمبود آب بدن

فعالیت و ورزش در هوای گرم و عدم نوشیدن آب و مایعات کافی می‌تواند باعث سرگیجه ناشی از هایپرترمی یا گرمازدگی و یا سرگیجه ناشی از کم‌آبی بدن شود. ز‌مانی‌که فردی در هوای گرم مشغول به فعالیت باشد و یا آب کافی ننوشد بدن ‌نمی‌تواند خودش را خنک کند. در‌نتیجه گیج رفتن سر را احساس می‌کند که با نوشیدن آب و استراحت در جای خنک بهبود می‌یابد.

سرگیجه دورانی یا ورتیگو (vertigo)

سرگیجه دورانی یا ورتیگو بیشتر به‌عنوان یک علامت درنظر گرفته می‌شود تا یک بیماری. هنگامی‌که فرد احساس می‌کند خودش یا محیط اطرافش در حال حرکت و چرخیدن است، دچار سرگیجه دورانی شده‌است. این حالت ممکن است باعث از دست دادن تعادل فرد شود. علت سرگیجه دورانی معمولاً مربوط به مشکلات تعادلی گوش داخلی است. اما گاهی ممکن است به‌علت مشکل در قسمت خاصی از مغز نیز ایجاد شود.

اختلالات گوش داخلی

علت سرگیجه عموماً ناشی از بیماری‌هایی است که گوش داخلی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این بیماری‌ها شامل نوریت دهلیزی، لابیرنتیت، میگرن و BPPV هستند که در ادامه هرکدام را توضیح می‌دهیم.

سرگیجه وضعیتی حمله‌ ای خوش خیم (BPPV)

افرادی که دچار سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم یا BPPV هستند، در‌هنگام تکان دادن سر، جابه‌جا شدن در تخت و یا نشستن احساس گیج رفتن سر و چرخش دارند. این حس در اپیزودهای کوتاه اما شدید تجربه می‌شود. BPPV شایع‌ترین علت ورتیگو است.

سرگیجه مداوم وضعیتی-ادراکی (PPPV)

سرگیجه مداوم وضعیتی-ادراکی یکی از علت های شایع سرگیجه یا ورتیگو طولانی‌مدت و مزمن است. این نوع سرگیجه فرد را به‎صورت روزانه درگیر می‌کند و بر کیفیت زندگی او تأثیر می‌گذارد. این عارضه منجر می‌شود تا مغز محیط اطراف را به‌‌طور متفاوتی حس کند و با علائمی مانند سبکی سر و عدم تعادل همراه است.

بیماری منیر (Meniere) یکی دیگر از علت های سرگیجه

بیماری منییر باعث ایجاد فشار مایع در گوش داخلی می‌شود که با سرگیجه دورانی مکرر همراه است. سرگیجه دورانی ناشی از منییر هر بار ممکن است 20 دقیقه یا بیشتر طول بکشد. این سرگیجه با احساس پری گوش، کم‌شنوایی متغیر و وزوز و زنگ گوش همراه است.

 لابیرنتیت (Labyrinthitis) یکی از دلایل سرگیجه

لابیرنتیت یا التهاب گوش داخلی یک از علت های سرگیجه شدید است. التهاب لابیرنت یا سیستم گوش داخلی که وظیفه حفظ تعادل و شنوایی را دارد، زمانی ایجاد می‌شود که این بخش دچار عفونت شده باشد. این عفونت بر روی شنوایی و تعادل فرد تأثیر می‌گذارد.

علت سرگیجه ناشی از نوریت وستیبولار یا دهلیزی

نوریت دهلیزی یا وستیبولار، التهاب عصب تعادلی است که منجر به سرگیجه دورانی شدید، حالت تهوع و استفراغ برای چند روز شود. این اختلال بر روی عصب دهلیزی حلزونی (Vestibulocochlear nerve) گوش داخلی اثر می‌گذارد.

علت سرگیجه ناشی از عفونت گوش داخلی

التهاب ناشی از عفونت ویروسی و باکتریای گوش ممکن است باعث اختلال در پیام‌هایی شود که گوش داخلی به مغز می‌رساند. در چنین حالتی فرد ممکن است احساس گیج رفتن سر را تجربه کند.

سرگیجه ناشی از کلستئاتوم (Cholesteatoma) یا کیست گوش میانی

در مواقع نادری علت سرگیجه می‌تواند کلستئام یا کیست گوش میانی باشد. کلستئاتوم می‌تواند به استخوان‌های گوش میانی آسیب رساند یا منجر به آسیب دیدن گوش داخلی شود. سرگیجه ناشی از کلاستئاتوما معمولاً موقتی است.

علت سرگیجه ناشی از کمبود ویتامین B12 در بدن

فردی که به کم‌خونی ناشی از ویتامین B12 مبتلا است، ممکن است علائمی ازجمله؛ سرگیجه، سردرد، خستگی، تنگی نفس و رنگ‌پریدگی را تجربه کنند.

علت سرگیجه ناشی از بیماری میگرن

میگرن وستیبولار (vestibular-migraine) یا سرگیجه میگرنی می‌تواند باعث سرگیجه دورانی برای چند دقیقه تا چند روز شود. سرگیجه ناشی از این عارضه ممکن است همراه با سردرد یا بدون آن باشد. حملات میگرن دهلیزی ممکن است در اثر چرخاندن سریع سر، رانندگی، سوار یک وسیله نقلیه شدن، تماشای حرکت در تلویزیون و یا قرار گرفتن در یک محیط شلوغ رخ دهند. این بیماری همچنین می‌تواند منجر‌به کم‌شنوایی، وزوز گوش و عدم تعادل شود.

علت سرگیجه ناشی از بیماری کم خونی

کم خونی نیز می تواند علت سرگیجه باشد. بیماری آنمی ناشی از کمبود گلبول‌های قرمز خون است که با خستگی، احساس ضعف و رنگ‌پریدگی پوست همراه است.

سرگیجه ناشی از بیماری پارکینسون

پارکینسون یکی دیگر از علت های سرگیجه می تواند باشد. از علائم شایع بیماری پارکینسون سرگیجه است. این بیماری یک اختلال نورولوژیکی است که منجر‌به لرزش بدن و مشکل در تعادل می‌شود. سرگیجه در مراحل پیشرفته پارکینسون بیشتر مشاهده می‌شود.

سرگیجه ناشی از بیماری آکوستیک نوروما

تومور عصب شنوایی یا آکوستیک نوروما می‌تواند علت سرگیجه باشد. آکوستیک نوروما تومور غیرسرطانی است که در گوش رشد می‌کند. به‌طورکلی تومورهای خوش‌خیم در گوش داخلی می‌تواند بر روی تعادل تأثیر گذاشته و باعث گیج رفتن سر شوند.

علت سرگیجه ناشی از ضربه مغزی

ضربه به سر می‌تواند به مغز آسیب رساند و درکنار علائم دیگر باعث بروز سرگیجه نیز شود. بسیاری از افراد در طی یک تا دو هفته پس از ضربه مغزی دچار سرگیجه هستند. گیج رفتن سر معمولاً خودبه‌خود بدون احتیاج به درمان رفع می‌شود اما درصورتی که ادامه پیدا کند، بیمار باید وضعیت خود را به پزشک اطلاع دهد.

علت سرگیجه ناشی از اضطراب و استرس

استرس و اضطراب ممکن است باعث افزایش علائم سرگیجه شوند. شرایطی که منجر به افزایش افسردگی و اضطراب می‌شود، می‌تواند باعث فعالیت نامنظم سیستم عصبی و ایجاد علائم گوناگون سرگیجه شوند. زمانی‌که فردی مضطرب است، تنفسش دچار تغییراتی می‌شود. به‌طوری‌که سریع‌تر و عمیق‌تر تنفس می‌کند که منجر به کاهش کربن‌دی اکسید خون و سرگیجه می‌شود.‌ اضطراب و استرس شایع‌ترین علت سرگیجه ای است که ناشی از مشکلات گوش داخلی نیست.

سرگیجه ناشی از مسمومیت با مونوکسید کربن

مونوکسید کربن نیز می تواند علت سرگیجه باشد. سرگیجه، سردرد، حالت تهوع، استفراغ و درد در ناحیه قفسه سینه از علائم مسمویت با کربن دی‌اکسید هستند. سرگیجه ناشی از مسموییت با CO باید جدی گرفته شود، زیرا این مسمومیت ممکن است منجر به غش کردن و حتی مرگ ‌شود.

سرگیجه ناشی از بیماری حرکت یا ماشین گرفتگی

بیماری حرکت زمانی رخ می‌دهد که فرد در حال سفر با ماشین، قطار، هواپیما و یا کشتی باشد. این بیماری باعث بروز سرگیجه می‌شود. قبل از گیج رفتن سر فرد ممکن است احساس تهوع داشته‌باشد و دچار عرق سرد شود.

سایر عوامل اثرگذار در ایجاد سرگیجه و دوران سر

عوامل دیگری که می‌توانند بر روی دوران سر تأثیر گذارند، شامل بیماری‌های مرتبط با مغز و یا مشکلاتی مانند مشکلات گردش خون و فشار خون پایین هستند. گاهی‌اوقات گیج رفتن سر ‌درصورت ابتلا به آنفولانزا و سرماخوردگی، کاهش قند خون یا مصرف برخی داروهایی که فشار خون را کاهش می‌دهد، تجربه می‌شود. همچنین اختلال در تنفس که موجب عدم اکسیژن‌رسانی درست در بدن می‌شوند، ممکن است باعث ایجاد سرگیجه شوند.

علت سرگیجه در خواب

دوران سر با این‌که در اکثر مواقع بی‌خطر است اما زمانی‌که در شب اتفاق افتد، منجر به مختل شدن خواب می‌شود.  علت سرگیجه در خواب در بسیاری از مواقع می‌تواند به اختلالات دهلیزی مرتبط باشد. همچنین عفونت گوش، جراحت سر و مشکلات دیگر باعث سرگیجه در هنگام خواب می‌شوند.

داروها

علت سرگیجه می‌تواند استفاده از برخی داروهای خاص باشد. این داروها شامل شل‌کننده‌های عضلانی، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، ضدصرع‌ها، آنتی‌هیستامین‌ها، آنتی بیوتیک‌های خاص، داروهای ضدسرطان، دیورتیک‌ها یا ادرارآورها و داروهای فشارخون هستند.

کم آبی بدن

همان‌طور که شرح داده شد کمبود آب بدن می‌تواند علت سرگیجه در خواب نیز باشد. احساس تشنگی، لب و دهان خشک، سردرد و خستگی از علائم کم‌آبی بدن هستند.

نارسایی قلبی

سرگیجه در افرادی که دچار نارسایی قلبی یا بیماری‌های قلبی عروقی شده‌اند، معمولاً به‌علت داروهای مصرفی است. ضربان قلب نامنظم، کاهش موقت فشار خون که ناشی از بلند شدن از حالت نشسته یا دراز کشیده است، می‌تواند باعث سرگیجه شود.

هیپوگلیسمی (hypoglycemia)

افت قند خون یا هایپوگلیسمی که بیشتر در افراد دیابتی دیده می‌شود، می‌تواند باعث ایجاد سرگیجه شود. قند خون پایین در خواب یا بیداری یکی از شایع‌ترین علت های سرگیجه است. لازم به ذکر است که هر فردی ممکن است در شرایطی دچار قند خون پایین شود و این عارضه لزوماً همیشه علت مشخصی ندارد.