سرگیجه عصبی + علائم+ علت + درمان

علت سرگیجه عصبی

طبق تحقیقات انجام شده، هورمون‌های استرس ازجمله؛ کورتیزول، هیستامین و ترکیبات دیگری که ‌هنگام پاسخ به استرس ترشح می‌شوند، بر روی کارکرد سیستم دهلیزی گوش اثر می‌گذارند. بسیاری از این هورمون‌ها می‌توانند در تعادل هموستاتیک گوش داخلی در سطح سلولی تأثیر گذارند. همچنین در مورد رابطه بین اختلالات تعادلی و اضطراب، منابع معتبر این‌گونه توضیح می‌دهند که ابتلاء به یک بیماری مزمن با افزایش خطر ایجاد مشکلات سلامت روان مرتبط هستند.

بیماری هایی که باعث ایجاد سرگیجه عصبی می شوند

سرگیجه عصبی همان‌طور که گفته شد اغلب به‌علت اختلالات روانی به‌خصوص اضطراب رخ می‌دهد. اما درمواقعی ممکن است ارتباط متقابلی بین مشکلات گوش داخلی و دیگر اختلالاتی که موجب دوران سر می‌شوند با سرگیجه اضطرابی وجود داشته باشد. بیماری‌هایی که با سرگیجه عصبی ارتباط دارند شامل موارد زیر هستند:

سرگیجه عصبی ناشی از اختلالات گوش داخلی

اختلالات وستیبولار یا دهلیزی یا اختلالات گوش داخلی با  افزایش اضطراب به‌ویژه در شرایطی که منجر به ناتوانی شدید می‌شود، مرتبط است. در بعضی موارد اختلالات وستیبولار می‌تواند باعث بروز سرگیجه یا دوران سر اپیزودیک مزمن ‌شوند که در این‌صورت حتی امکان ایجاد اختلالات اضطرابی نیز وجود دارند.

ارتباط بین سرگیجه وضعیتی حمله‌ ای خوش خیم (BPPV) و اختلالات اضطرابی

در مورد BPPV و اضطراب مطالعه‌ای بر روی 15هزار شرکت‌کننده در طی 9 سال انجام شده‌است. این مطالعه نشان می‌دهد که احتمال ابتلاء به سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم در افرادی که دچار اختلالات اضطرابی بودند، دو برابر بیشتر از افرادی است که این مشکل را نداشتند. دانشمندان همچنین افزایش خطر ابتلا به BPPV را در بیماران مغزی- عروقی و زنان (Cerebrovascular disease) مشاهده کردند.

سرگیجه دورانی یا ورتیگو و اختلالات روانی

تحقیقات اخیر نشان داده‌است که افرادی که مبتلا به سرگیجه دورانی هستند، سطحی از اضطراب از خفیف تا شدید را تجربه می‌کنند. افرادی که دچار سرگیجه شدیدتری بودند، از افزایش اضطراب و ناتوانی و کیفیت زندگی پایین‌تری رنج می‌برند.

سرگیجه عصبی ناشی از اضطراب

اضطراب و دیگر اختلالات اضطرابی در بسیاری از موارد باعث سرگیجه می‌شوند که علت آن می‌تواند تغییرات ناگهانی فشار خون باشد. سرگیجه ناشی از اضطراب معمولاً به‌شکل سبکی سر و حس گیجی توصیف می‌شود. در‌بیشتر‌مواقع همان‌طور‌که ذکر شد، این اتفاق به‌علت تأثیر هورمون‌های استرس مانند آدرنالین و کورتیزول بر روی سیستم دهلیزی گوش داخلی است.

دانشمندان معتقدند که بخش‌هایی از مغز که باعث ایجاد سرگیجه هستند با بخش‌هایی که منجر‌به اضطراب می‌شوند در ارتباط هستند. اضطراب می‌تواند باعث سرگیجه حاد و مزمن شود. سرگیجه حاد در یک مدت زمان کوتاه هنگام حمله پانیک یا ایستادن سریع اتفاق می‌افتد. زمانی‌که فرد همیشه احساس گیج رفتن سر داشته باشد یا به‌طور‌مکرر سرگیجه را تجربه کند، مبتلا به سرگیجه مزمن است. اضطراب مزمن می‌تواند باعث بروز طیف گسترده‌ای از علائم ازجمله سرگیجه و سردرد شود.

سرگیجه ناشی از افسردگی

بیمارانی که مبتلا به افسردگی هستند، معمولاً دچار مشکل در مراقبت از خود و بی‌توجهی به‌سبک زندگی می‌شوند. برای مثال ممکن است داروهای خود را به‌درستی مصرف نکنند، تغذیه مناسبی نداشته باشند و یا فعالیت خود را کاهش دهند. این مشکلات مراقبتی ممکن است به سرگیجه و عدم تعادل منجر شود. به‌همین‌دلیل افسردگی هیچ‌گاه نباید نادیده گرفته شود. زیرا می‌تواند باعث سرگیجه و دوران سر، عدم تعادل و کاهش کیفیت زندگی شود.

عکس این مورد نیز امکان‌پذیر است. در بیمارانی که تشخیص اختلالات دهلیز گوش به‌درستی صورت نگرفته‌است، دچار عدم تعادل، سرگیجه و دوران سر مزمن می‌شوند. این مشکلات سبب کاهش سطح فعالیت و احساس ناراحتی طولانی‌مدت است که درنتیجه منجربه افسردگی می‌شود.

علائم سرگیجه عصبی

سرگیجه عصبی ممکن است به‌غیر از علائم سرگیجه، علائم دیگری همراه باشد که معمولاً در اثر اختلالات اضطرابی و استرس ایجاد می‌شوند. فردی که دچار این عارضه است، ممکن است زمانی‌که ثابت ایستاده احساس تاب خوردن داشته باشد. همچنین ممکن است در محیط‌های شلوغ مانند فروشگاه‌ها، مراکز خرید و فضاهای باز فرد دچار حس عدم تعادل شود. این علائم می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• احساس دوران سر یا ورتیگو
• عصبی بودن
• احساس ترس و وحشت
• گیجی
• سبکی سر
• عدم تعادل
• ضعف و خستگی
• غش کردن
• سردرد
• عرق کردن
• تاری دید
• سردی بدن یا گرگرفتگی
• احساس درد و فشار در ناحیه قفسه سینه
• تپش قلب
• لرزش بدن
• حالت تهوع
• استفراغ
• اسهال
• عدم تمرکز
• بی‌حسی و حس سوزن‌سوزن شدن در پوست

تشخیص سرگیجه عصبی

برای تشخیص سرگیجه عصبی، پزشک ابتدا علائم بیمار را بررسی می‎کند. سرگیجه ناشی از مشکلات سلامت روان معمولاً با علائم اختلالات اضطرابی همراه است. به‌همین‌دلیل شرح دقیق علائم بیمار برای تشخیص اولیه و تعیین نوع سرگیجه بسیار اهمیت دارد. پس از آن ممکن است پزشک آزمایش‌هایی را برای تشخیص دقیق‌تر تجویز کند.

عوارض سرگیجه عصبی

سرگیجه عصبی معمولاً منجربه عوارض جدی نمی‌شود. اما ممکن است فرد با از دست دادن تعادل زمین خورده و دچار آسیب شود. درمواقعی‌که فردی دچار سرگیجه مزمن شود، این مشکل می‌تواند باعث اختلال در عملکرد روزانه فرد شود. به‌همین‌دلیل درمان این نوع سرگیجه نیز باید پیگیری شود. همچنین اگر فرد دچار حس گیجی و دوران سر شود، باید بلافاصله بنشیند تا از افتادن جلوگیری کند.

پیشگیری از سرگیجه عصبی

برای پیشگیری از سرگیجه عصبی بهتر است فرد تلاش کند تا استرس را در زندگی روزمره خود کاهش دهد. همچنین اگر فردی دچار مشکلات سلامت روان است، باید درمان آن را پیگیری کند تا به سرگیجه مبتلا نشود. روش‌های زیر می‌تواند به حفظ سلامت روان و کاهش استرس کمک کنند.

• گوش دادن به موزیک آرامش‌بخش
• مدیتیشن
• برنامه‌ریزی برای وقت گذاشتن برای چیزهایی که باعث خندیدن می‌شوند.
• مصرف به‌موقع داروها و پیگیری درمان
• ورزش‌های سبک
• صحبت درمورد موقعیت‌های استرس‌زا با دوستان و خانواده یا کمک گرفتن از روان‎شناس

درمان سرگیجه عصبی

سرگیجه عصبی ممکن است احتیاج به درمان توسط پزشک داشته باشد. روش‌های درمانی این عارضه اگر ناشی از اضطراب باشد شامل مشاوره و روان‌درمانی، درمان شناختی رفتاری و دارودرمانی هستند. اگر این سرگیجه ناشی از اختلالات گوش باشد متخصص معمولاً مانور فیزیکی و داروهای مخصوص را تجویز می‌کند. با‌توجه به شرایط فرد و علت سرگیجه، پزشک ممکن است روان‌درمانی یا درمان بیماری‌های گوش و بیماری‌های جسمی دیگر را در اولویت قرار دهد یا پیشنهاد درمان همزمان را به بیمار بدهد.

دارودرمانی سرگیجه عصبی

دارودرمانی سرگیجه عصبی ممکن با تجویز داروهایی برای رفع اختلالات وستیبولار یا داروهایی برای درمان استرس و اضطراب صورت ‌گیرد. داروهای تجویزی برای اختلالات وستیبولار شامل دیورتیک‌ها یا ادرارآورها، بتابلاکرها، داروهای ضدافسردگی و داروهای مسدودکننده کانال کلسیمی هستند. درصورتی‌که سرگیجه ناشی از اختلالات روانی باشد، بیشترین دارویی که تجویز می‌شود معمولاً داروهای ضدافسردگی هستند. همراه مصرف این داروها معمولاً روان‌درمانی نیز باید انجام گیرد.

درمان خانگی سرگیجه عصبی

سرگیجه ناشی از مشکلات سلامت روان باید حتماً توسط پزشک درمان شود. اما راهکارهای وجود دارد که می‌تواند به کاهش میزان این عارضه و بهبود آن در خانه کمک کند. روش‌های کاهش سرگیجه ناشی از اضطراب و استرس در خانه شامل موارد زیر هستند:

• تمرینات تنفسی
• ریلکس کردن عضلات
• پرهیز از محرک‌های استرس‌زا
• کاهش مصرف کافئین، سیگار و محصولات دارای تنباکو
• نشستن و دراز کشیدن تا زمانی‌که سرگیجه برطرف شود.
• هیدراته نگه‌داشتن بدن و نوشیدن آب کافی

زمانی سرگیجه و دوران سر عصبی شدید باشد یا طولانی مدت ادامه پیدا کند، فرد حتماً باید به پزشک مراجعه کند.

آیا علت سرگیجه در خواب مشکلات سلامت روان است؟

درحال‌حاضر ارتباطی بین سرگیجه در خواب و اختلالات سلامت روان یافت نشده‌است. سرگیجه در خواب بیشتر به وضعیت جسمی مرتبط است تا شرایط روحی. افت قند خون، مصرف برخی داروها، مشکلات قلبی عروقی و مشکلات مربوط به گوش ممکن است باعث سرگیجه در خواب شوند.

سرگیجه عصبی چه مدت ادامه دارد؟

در بعضی افراد سرگیجه عصبی ناشی از اضطراب بین چند ثانیه تا چند دقیقه ادامه دارد و این سرگیجه هنگام حمله پانیک یا اضطراب شدید تجربه می‌شود. اما در برخی دیگر به‌ویژه افرادی که دچار اختلالات اضطرابی مزمن هستند، سرگیجه ممکن است در طول روز چند بار تجربه شود و حتی گاهی‌اوقات تا چند ساعت ماندگار باشد.