کم شنوایی و ناشنوایی یکی از عمده ترین مشکلات موجود برای بسیاری از افراد جامعه است و زندگی آنها را تحت تأثیر قرار می دهد. این مشکل به وسیله سمعک های مختلفی که وجود دارد، حل شده است. البته عادت کردن به سمعک، ممکن است برای کسانی که اولین بار از آن استفاده می کنند، سخت باشد.

زنگ تلفن، صداهای خیابان، آواز پرندگان! یک سمعک خوب دنیای این صداها را زنده می کند. برای این که فرد کم شنوا یا ناشنوا بتواند به سمعک خود عادت کند، زمان نیاز است. علاوه بر این، روش های متنوعی جهت این امر وجود دارد.

ما در این مطلب از کلینیک شنوایی قلهک می خواهیم راهکار های عادت کردن به سمعک را بیان کنیم و روش های مختلف آن را به طور مفصل توضیح دهیم. اگر شما و یا یکی از نزدیکانتان به تازگی وارد دنیای استفاده از سمعک شده، توصیه می کنیم تا آخر این مطلب با ما همراه باشید.

نگاه کلی به سیستم شنوایی

شاید این جمله را شنیده باشید که ما با مغز خود صدا ها را می شنویم نه با گوش هایمان! مطمئناً گوش ‌های ما نقش مهمی در چگونگی شنیدن صداها بازی می‌کنند، اما گوش‌های ما به سادگی یک سیستم جمع‌آوری صدا بسیار پیچیده هستند. صداهایی که توسط گوش جمع آوری می شود از طریق عصب شنوایی به ساقه مغز ارسال می گردد و سپس سیگنال تا قشر شنوایی یعنی قسمت شنوایی مغز ادامه می یابد. تنها در مغز است که صداها، قابل معنا کردن و تفسیر هستند. بنابراین، این مطلب به خوبی بیانگر این جمله یعنی ما با مغز خود می شنویم نه با گوش، می باشد.

واقعیت مهم دیگری که در مورد مغز و شنوایی باید به آن توجه کرد این است که بلندی صدا، یک ادراک است. یک تشبیه ساده با حس لامسه شما می تواند نمونه ای برای درک این موضوع باشد. مثلاً فرض کنید که شما عادت به انداختن ساعت مچی ندارید، ولی پس از مدتی برای اولین آن را در دست خود می اندازید. چند روز اول ساعت را مدام در دست خود احساس می کنید ولی بعد از گذشت چند روز و عادت کردن به آن، دیگر احساسش نمی کنید. در مورد عادت کردن به سمعک هم همین طور است.

هنگامی که شما دچار کم شنوایی می شوید، مغز شما به این حالت عادت می کند و با نشنیدن و یا شنیدن با صدای کم، تطبیق پیدا می کند. در این صورت درک مکالمه و تشخیص کلمات در گفت و گو، دشوار می شود. زمانی که از سمعک برای شنیدن بهتر و بلندتر صدا استفاده می کنید، مانند مثالی که در مورد ساعت ذکر شد، اتفاق می افتد. یعنی مدتی زمان می برد تا مغز شما به شنیدن صداهای بلند عادت کند و با حالت جدید سازگار شود. پس برای عادت کردن به سمعک، باید صبور بود.

نحوه عادت کردن به سمعک

در ادامه مبحث عادت کردن به سمعک، اکثر کسانی که به تازگی از آن استفاده می کنند، از صداهایی که می توانند با سمعک جدید خود بشنوند، شگفت زده می شوند. صداهای روزمره مانند برخورد آب با سینک ظرفشویی، صدای خش خش کاغذ، صدای پرندگان، صدای ماشین ها و حتی صدای قدم های خود همه بلند تر، واضح تر و متفاوت تر به نظر می رسند.

از آنجا که بلندی صدا یک ادراک است، شنیدن صدا با سمعک باعث می شود مغز به حالت جدید عادت کند و با آن تعدیل شود، یعنی مانند همان حس استفاده از ساعت مچی که در بالا به آن اشاره کردیم، می باشد. این امر نشان می دهد که مغز می تواند تغییر کند. پس موضوع عادت کردن به سمعک، یک امر بسیار ساده است که به مرور اتفاق می افتد.

تحقیقات در مورد سازگاری فرد با سمعک، می گوید که مغز ما همچنان می تواند به تغییر ادامه دهد و پس از گذشت چند ماه، مزایای حاصل از استفاده از آن به خوبی قابل درک می شود. عادت کردن به استفاده از سمعک زمان بر است، با این حال، در چند هفته اول، نه تنها به استفاده از این وسیله جدید خود عادت خواهید کرد، بلکه به نحوه شنیدن همه ی صدا ها نیز عادت می کنید.

10 روش استثنایی برای عادت کردن به سمعک

1- آشنایی با عملکرد سمعک

یکی از گام های مهم برای عادت کردن به سمعک جدید و استفاده روزانه از آن، این است که ابتدا با انوع سمعک و عملکرد آن آشنا شوید. از شنوایی شناس خود بخواهید نحوه جاگذاری سمعک در گوش  را به شما توضیح دهد. همچنین باید نحوه مراقبت صحیح  و روش تمیز کردن آن را نیز بیاموزید. برای این که بتوانید با سمعک خود به یک صدای متعادل برسید، تنظیمات مختلف را امتحان کنید و تفاوت ها را بسنجید.

2- تنظیم سمعک

برای عادت کردن به سمعک، ابتدا از سمعک خود در خانه یا محیطی آرام استفاده کنید. این کار تشخیص صداها و شناسایی صحیح آنها را آسان تر می کند. زیرا باید کم کم  به بودن در محیط های شلوغ و پر سرو صدا عادت کرده و میزان صدای سمعک خود را با محیط تنظیم کنید. توصیه می کنیم مقاله روش های تنظیم سمعک را مطالعه کنید.

3- استفاده تدریجی از وسایل فنی

هنگامی که تنها هستید و خانه ساکت است، سعی کنید تلویزیون تماشا کنید و با سمعک به رادیو گوش دهید. می توانید اخبار گو ش دهید زیرا مجریان خبری آرام و شمرده صحبت می کنند و این کار موجب می شود شما دستگاه تان را با صدای تلویزیون و رادیو تطبیق دهید.

روش دیگر عادت کردن به سمعک این است که با یک دوست تماس بگیرید. ابتدا صدای آن را کم کنید و در حین تماس اگر نیاز شد، صدا را زیاد کنید. اگر به لوازم جانبی بیشتری نیاز دارید تا به شما کمک کند بهترین استفاده را از تلفن یا تلویزیون خود داشته باشید، از متخصص شنوایی سنجی خود راهنمایی بخواهید.

4- شرکت کردن در گفت و گو در محیط های اجتماعی

اولین مکالماتی که با استفاده از سمعک دارید باید در فضایی آرام انجام شود. توصیه می کنیم فقط با یک یا دو نفر صحبت کنید و همیشه در محیطی آرام و بدون صدای پس زمینه مانند تلویزیون یا لوازم خانگی حرف بزنید تا صداهای دیگر مزاحمتان نشود. به افرادی که با آنها صحبت می کنید توضیح دهید که چگونه شنوایی ضعیف بر ارتباطات تأثیر می گذارد و چگونه می توانند در مکالمات به شما کمک کنند.

چندین نکته مفید برای مکالمات وجود دارد که عبارتند از:

• مکان مناسبی را برای گوش دادن انتخاب کنید. میکروفون های سمعک شما عموماً در قسمت جلویی سمعک قرار دارند و اگر فردی که با او صحبت می کنید پشت سر شما یا کنار شما نشسته باشد، درک صدای او برای شما دشوارتر خواهد بود.
• سعی کنید زمان صحبت کردن با شخصی، رو به روی او بنشینید. این کار لب خوانی را برای شما آسان تر می کند.
• اگر در یک جمع بزرگ هستید، از آنها بخواهید که واضح، شمرده و به نوبت صحبت کنند.
• به حالات و حرکات صورت کسی که حرف می زند، دقت کنید. اگر هنگام صحبت کردن یک فرد به دهان او نگاه کنید، می توانید به راحتی حرف های او را تشخیص دهید.

 5- عادت کردن به سمعک در محیط پر سر و صدا

جهت عادت کردن به سمعک، سعی کنید آن را در محیط‌ های شلوغ و پر سرو صدا نیز امتحان کنید. مثلاً در خیابان یا رستوران از سمعک استفاده کنید. همچنین می‌توانید صدای سمعکات را در این محیط ها کم و زیاد کرده تا به یک میزان ایده آل برسید.

6- استفاده مکرر از سمعک

توصیه می کنیم در صورت امکان همیشه از سمعک خود استفاده کنید. هر چه زمان بیشتری را صرف استفاده از سمعک کنید، مغز شما زمان بیشتری برای سازگاری با صداهای جدید پیدا می کند. البته در صورت احساس درد یا ناراحتی شدید سمعک خود را بردارید و به شنوایی سنج یا پزشک خود اطلاع دهید.

7- انجام تمرین گوش دادن

برای عادت کردن به سمعک، در جایی آرام بنشینید و به صداهای اطراف خود با دقت و تمرکز گوش دهید. برای مثال با تمرکز بر صدای باد، صدای آواز پرندگان یا آب جاری می توانید حس شنیداری خود را تقویت کنید.

8- یادداشت برداری

در یک کتابچه یادداشت کنید که در چه موقعیت های شنیدن دشوار است و شرح دهید که چه صداهایی برایتان ناخوشایند بوده است. این اطلاعات به متخصص شنوایی شما کمک می کند تا سمعک تان را به بهترین شکل تنظیم کند. این مورد یکی دیگر از روش های کارآمد در عادت کردن به سمعک است.

9- گوش دادن و خواندن همزمان

سعکی کنید برای خواندن یک کتاب، نسخه صوتی آن را نیز تهیه کرده و همزمان با خواندن کتاب، به پادکست آن نیز گوش دهید. هنگام تماشای تلویزیون، سعی کنید فیلم های زیرنویس دار ببینید. خواندن همراه با گوش دادن می تواند به مغز شما کمک کند تا در ارتباط کلمات، گفتار و صداها بهتر عمل کند. این ترفند می تواند دوره تنظیم استفاده از سمعک را سریعتر طی کند و یک روش موثر برای عادت کردن به سمعک است.

10- صبور بودن

عادت کردن به استفاده از سمعک ممکن است کمی طول بکشد، بنابراین اگر در ابتدا برای شما عجیب به نظر می رسند تعجب نکنید. مغز شما برای تنظیم و یادآوری نحوه شنیدن مجدد، شناسایی و تفسیر طیف وسیع تری از صداها به زمان نیاز دارد. همچنین ممکن است وجود سمعک در گوشتان، برای شما عجیب و سخت باشد.  این دوره تنظیم سمعک با گوش، کاملاً طبیعی است.

هنگامی که برای اولین بار از سمعک جدید خود استفاده می کنید، امکان دارد شنیدن صدای تیک تاک ساعت، صدای یخچال یا دستگاه تهویه برایتان آزار دهنده باشد و فکر کنید صدای آنها زیاد است. باید بگوییم این طور نیست! زرا به مرور مغز شما به شنیدن این صداها عادت می کند و برای شما نیز عادی می شوند.

نقش خانواده و دوستان در عادت کردن به سمعک

دوستان و خانواده شما می توانند در طول دوره عادت کردن به سمعک جدید کمک بزرگی برای شما باشند. از آنها بخواهید که با شما بیشتر صحبت و تمرین کنند. مکالمه با عزیزانتان می تواند به شما این فرصت را بدهد که صحبت کردن و گوش دادن را در یک محیط گروهی تمرین کنید. این تمرین خوبی است که مغز شما ارتباط بین صداها، کلمات و زبان بدن را دوباره بیاموزد.

اگر در تلاش هستید که روی مکالمه تمرکز کنید، افرادی که شما را دوست دارند صبور خواهند بود و تمایل بیشتری برای کمک به شما برای تمرین کردن دارند. با افرادی که به خوبی می شناسید تمرین کنید، زیرا برای مغز، تشخیص و تفسیر صداهای آشنا آسان تر است.

عادت کردن به سمعک و استفاده از آن، در ابتدا عجیب به نظر می رسد، اما با کمی تمرین و گذر زمان، به آن عادت خواهید کرد و متوجه می شوید که سمعک تا چه اندازه می تواند کیفیت زندگی شما را بهبود ببخشد.

مشکلات رایج عادت کردن به سمعک و استفاده از آن

1- باتری

از آنجایی که سمعک ها دستگاه های بسیار فشرده ای هستند، هر از چند گاهی باتری آن تمام می شود. به طور معمول، باتری سمعک بسته به نوع، ظرفیت باتری و کاربرد آن می تواند تا 30 روز دوام بیاورد. با این حال، برخی دیگر ممکن است فقط چند روز دوام بیاورند.

از نشانه های تمام شدن باتری سمعک، این است که درست کار نمی کند و یا صدای سوت مانند می دهد. سعی کنید همیشه یک باتری اضافی در منزل داشته باشید تا در صورت اتما باتری قبلی، دچار مشکل نشوید. برای عادت کردن به سمعک و استفاده درست از آن، رعایت نکات ارائه شده ضروری می باشد.

2- جرم گوش

تجمع بیش از حد جرم در گوش، یکی از نگرانی های اصلی برای استفاده کنندگان سمعک است. جرم گوش با تداخل در عملکرد دستگاه، به راحتی می تواند به قسمت هایی از آن مانند میکروفون سمعک، آسیب وارد کند.

برای پیشگیری از این امر می توانید گوش ها و سمعک تان را به طور مرتب تمیز کنید. همچنین در زمان خرید سمعک، مدلی را انتخاب کنید که دارای پوشش محافظ، جهت جلوگیری از ورود جرم به آن باشد.

3- رطوبت

در ادامه مبحث عادت کردن به سمعک و مشکلات احتمالی استفاده از آن، یکی دیگر از مسائلی که کاربران سمعک با آن مواجه هستند، رطوبت موجود در دستگاه است. اگر در زمان دوش گرفتن و شنا کردن سمعک در گوش تان باشد، خراب می شود. یا اگر سمعک تان در زیر باران بماند و یا روی آن بریزد نیز دچار آسیب و خرابی می شود.

هنگامی که سمعک با رطوبت تماس پیدا کرد، آن را بردارید، محفظه باتری را باز کنید و اجازه دهید دستگاه خشک شود. اما به هیچ وجه از وسایل گرمایشی برای خشک کردن سمعک استفاده نکنید. برای اطمینان بیشتر، می توانید آن را برای تعمیر و کنترل، به مرکزی که خریداری کرده اید ببرید. رعایت کردن این موارد به عادت کردن به سمعک و نگهداری صحیح از آن کمک می کنند.

4- میزان صدا

در سمعک های قدیمی ‌تر، کاربران مجبور بودند بسته به محیطی که در آن هستند به طور مرتب صدای آن را تنظیم کنند. اما دستگاه ‌های جدید تر، این کار را به‌طور خودکار انجام می دهند.

5-  اختلال در عملکرد سمعک

نگرانی اصلی در عادت کردن به سمعک و استفاده از آن، این است که به دلیل کوچ بودن، احتمال زیر پا ماندن و شکست آن زیاد است. سعی کنید در هنگام در آوردن سمعک خود، آن را در یک جای امن قرار دهید تا جلوی اتفاقات این چنینی گرفته شود.

6- خوابیدن

نگرانی اصلی کاربران سمعک این است که چگونه با این وسیله بخوابند. در حال حاضر دستگاه هایی وجود دارد که می توانید 24 ساعته، حتی زمانی که خواب هستید، از آنها استفاده کنید. با مدل هایی که در داخل گوش قرار می گیرند می توان به راحتی خوابید، زیرا اصلاً گوش را اذیت نمی کنند.

نکاتی در رابطه با عادت کردن به سمعک برای افرادی که عینک می زنند

برای افرادی که عینک می زنند و همزمان از سمعک نیز استفاده می کنند، وضعیت اندکی دشوار است و ممکن است گوششان اذیت شود. این افراد باید قبل از خرید این دستگاه، از مرکز ارائه آن مشاوره بگیرند و از مدل های مختلفی که برای آنها وجود دارد، استفاده کنند.

مدل هایی که در داخل گوش قرار می گیرند، برای این افراد بهترین انتخاب هستند. سمعک های داخل گوش ITE جزو این مدل ها می باشند و عادت کردن به سمعک، در این مدل ها راحت تر است. آنها، فقط از یک قالب گوش تشکیل شده اند که به صورت سفارشی و متناسب با شکل گوش شما ساخته می شوند. همه اجزای کار داخل این قالب کوچک هستند و دستگاه در قسمت داخلی گوش قرار می گیرد و در عینک زدن، مشکل ایجاد نمی کند.

سمعک های کاملاً درون کانالCIC مشابه دستگاه های ITE هستند، اما بسیار کوچکتر بوده و بیشتر در داخل مجرای گوش قرار می گیرند. این مدل نیز از بهترین ها برای کسانی است که عینک می زنند.

سخن پایانی

همان طور که در مطال بالا هم اشره شد مغز انسان نقش بسیار مهمی در شنوایی ایفا می کند و برای عادت کردن به سمعک، به زمان نیاز است. برای این که پروسه استفاده از این وسیله برای شخص کم شنوا و ناشنوا احت باشد، لازم است که از متخصص شنوایی سنجی کمک گرفته شود.

هنگام استفاده از یک سمعک جدید، باید به خودتان زمان بدهید تا با برداشت های حسی جدید سازگار شوید. برای شروع، بهتر است هر روز فقط چند ساعت از آن استفاده کنید. از نظر فنی نیز، خود سمعک دارای برنامه های مختلفی است که به شما کمک می کند تا شروعی تدریجی داشته باشید.

گفتگو و پشتیبانی منظم شنوایی شناس در مراحل اولیه عادت کردن به سمعک ضروری است. این بازه زمانی باید آرام طی شده و فرد با این دستگاه سازگار شود. خانواده و دوستان این افراد نیز باید صبور بوده و به انها کمک کنند تا این دوره به خوبی طی شود.

افراد مبتلا به کم شنوایی برای عادت کردن به سمعک و صداها در جمع، باید دقت و تمرکز خود را بالا ببرند. آرام بودن و تمرین کردن در محیط های اجتماعی بسیار ضروری بوده و شنیدن صداها را بهتر می کند.

لازم به ذکر است که مراجعه به یک مرکز معتبر برای شنوایی سنجی و خرید سمعک، نکات بسیار مهمی هستند که حتماً باید به آن توجه کرد. کلینیک شنوایی سمعک قلهک، جایی است که می توانید در مورد نحوه انتخاب و عادت کردن به سمعک، راهنمایی و مشاوره بگیرید و دستگاهی با کیفیت و خوب برای خودتان تهیه کنید.

سوالات متداول

1- چقدر طول می کشد تا به سمعک عادت کنیم؟

ممکن است تا چهار ماه طول بکشد تا شما به سمعک خود عادت کنید و واقعاً بیشترین بهره را از آنها ببرید. به هنگام استفاده از این وسیله، از همان ابتدا متوجه تغییرات کوچکی خواهید شد. اما باید صبور باشید. اگر در مورد عادت کردن به سمعک، سؤال یا نگرانی دارید، حتماً با متخصص شنوایی خود صحبت کرده و راهنمایی بخواهید.

2- چه تمرین هایی را برای عادت کردن به سمعک می توان انجام داد؟

گوش دادن به صداهای خیابان، تماشا کردن تلویزیون ، گوش دادن به رادیو و شرکت در جمع و مکالمات اجتماعی می تواند تمرینی برای عادت کردن به سمعک باشد.

3- کاربران سمعک  معمولاً با چه مشکلاتی روبرو هستند؟

جرم گوش بیش از حد یکی از نگرانی های اصلی برای استفاده کنندگان این دستگاه است. زیرا با تداخل در عملکرد دستگاه، به راحتی می تواند به قسمت هایی از آن مانند میکروفون آسیب وارد کند. برای اطمینان از اینکه این اتفاق نمی افتد، بهتر است هم گوش ها و هم سمعک را به طور منظم تمیز کنید.

4- چرا وقتی دستم را به سمعک نزدیک می کنم سوت می زند؟

صدای آزار دهنده سوت یا صدای سوت مانند که از دستگاه شنیداری شما می آید ناشی از بازخورد است. بازخورد زمانی اتفاق می‌افتد که صدایی که از سمعک خارج ‌شود و دوباره منعکس شده و به آن برگردد.

5- آیا باید سمعک خود را در شب خاموش کنم؟

برای حفظ باتری آن، بهتر است که شب ها و در هنگام خواب یا استفاده نکردن، سمعک را خاموش کنید.

6- چرا صدای همه چیز در اولین استفاده از سمعک بلند است؟

به این دلیل است که مغز شما به طور خودکار روی صدای کمتر تنظیم شده است و اکنون باید با صدای بلند تطبیق شود. پس از مدتی، مغز شما با این سطح جدید صدا و اطلاعات سازگاری پیدا می کند.

7- آیا استفاده از تنها یک سمعک کافی است؟

اگر فقط در یک گوش کم شنوایی و در گوش دیگر شنوایی طبیعی دارید، پس تنها چیزی که نیاز دارید یک سمعک است. اما اکثر افراد دچار کم شنوایی در هر دو گوش هستند، به خصوص اگر این کاهش به سن مربوط باشد. اگر کاهش شنوایی شدید باشد، در این صورت باید از دو سمعک استفاده کرد.

8- آیا از دست دادن شنوایی منجر به زوال عقل می شود؟

بر اساس گزارش کمیسیون Lancet در سال 2020 که کاهش شنوایی را یکی از مهمترین عوامل خطر زوال عقل ذکر کرده است، کم شنوایی یکی از عوامل ابتلا به زوال عقل است.

9- راحت ترین سمعک برای استفاده کدام است؟

سمعک های ITC در قسمت پایینی کاسه گوش بیرونی قرار می گیرند و استفاده از آنها را راحت و آسان می کنند. از آنجایی که آنها کمی بزرگتر از سبک های IIC و CIC هستند، عمر باتری کمی طولانی تری دارند و می توانند طیف وسیع تری از افت شنوایی را تحمل کنند.

10- چه سطحی از کم شنوایی نیاز به سمعک دارد؟

در کم شنوایی شدید، یعنی شنیدن صداهای آرام تر از 71 تا 90 دسی بل، مانند موتورسیکلت نزدیک، نیاز به سمعک دارید.

11- کدام قسمت از مغز تحت تاثیر کم شنوایی قرار می گیرد؟

در افراد با کم شنوایی کامل، نواحی قشر مغز که به طور معمول مسئول پردازش ورودی شنوایی هستند، مانند قشر شنوایی اولیه (شکنج Heschl) و قشر شنوایی ثانویه (planum temporale)، تحت تأثیر قرار می گیرند.

12- آیا کم شنوایی درمان می شود؟

اگرچه سمعک و کاشت حلزون می توانند علائم را تا حدودی کاهش شنوایی را بهبود بخشند، اما هیچ درمان شناخته شده ای برای بازگرداندن شنوایی وجود ندارد، زیرا سلول های موی شنوایی در پستانداران، برخلاف پرندگان یا ماهی ها، پس از از دست دادن دوباره بازسازی نمی شوند.