کم شنوایی در نوزادان و کودکان چگونه است؟
کم شنوایی در کودکان و نوزادان شایع است اما در بیشتر موارد افت شنوایی خفیف است یا فقط در یک گوش ظاهر می‌شود. درجات شدیدتر کم شنوایی در کودکان کم‌تر دیده می‌شوند. شنوایی نقش مهمی در رشد احساسی و اجتماعی کودک دارد. توانایی شنیدن به نوزادان و کودکان کمک می‌کند تا صحبت کردن را آموخته و در مراحل بعدی خواندن و نوشتن را یاد بگیرند. اگر نگرانی در رابطه با شنوایی کودک خود دارید و فکر می‌کنید ممکن است به خوبی نشنود و یا واضح صحبت نکند، بسیار مهم است که تست‌های شنوایی سنجی را انجام دهید.
انواع کم شنوایی در نوزادان و کودکان
کم شنوایی در کودکان و نوزادان ممکن است در انواع مختلف افت شنوایی حسی عصبی، انتقالی یا هدایتی و مختلط بروز کند. همچنین در برخی مواقع افت شنوایی ناگهانی در کودکان نیز رخ می‌دهد. کم شنوایی در کودکان و نوزادان ممکن است از بدو تولد به صورت مادرزادی با آن‌ها همراه باشد یا پس از آن به شکل اکتسابی به وجود آید.
کم شنوایی مادرزادی در نوزادان و کودکان
کم شنوایی مادرزادی در نوزادان و کودکان زمانی رخ می‌دهد که کودک با افت شنوایی متولد شود. این نوع افت شنوایی در نوزادان ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی یا غیرژنتیکی (در زمان بارداری یا تولد ایجاد شده‌اند) رخ دهد.
کم شنوایی اکتسابی در کودکان و نوزادان
افت شنوایی اکتسابی در نوزادان و کودکان پس از تولد ایجاد می‌شود. به این معنی که در هر زمانی پس از تولد ممکن است نوزاد یا کودک دچار بیماری شود یا آسیبی ببیند که منجر به کم شنوایی اکتسابی در کودک و نوزاد شود.
اختلال پردازش شنوایی در کودکان
برخی کودکان ممکن است دچار کم‌شنوایی نباشند و تست‌های اولیه شنوایی را با موفقیت گذرانده باشند. با این حال این کودکان در محیط‌های شلوغ در شنیدن و درک کردن گفتار دچار مشکل می‌شوند. آن‌ها ممکن است بارها درخواست کنند تا طرف مقابل حرف خود را تکرار کند. اگر کودکی دچار چنین مشکلی است، ممکن است به اختلال پردازش شنوایی دچار شده باشد. به این معنی که گوش‌های کودک می‌توانند صدا را تشخیص دهند، اما مغز برای تفسیر صحیح صدا دچار چالش است. در نتیجه اگر متوجه چنین علائمی در کودک خود شدید، بهتر است هر چه زودتر به پزشک متخصص مراجعه کنید.
علائم کم شنوایی در نوزادان
در ماه‌های اول زندگی رشد و تغییرات با سرعت بیشتری رخ می‌دهند و ممکن است در هر بازه زمانی نوزاد علائم خاصی را بروز دهد. علائم کم شنوایی در نوزادان در ماه‌های مختلف را می‌توانید با جزئیات در مقاله علائم کم شنوایی مطالعه کنید. به طور کلی علائم احتمالی کم شنوایی در نوزادان شامل موراد زیر هستند؛
- به صدای بلند واکنش نمی‌دهد.
- به دنبال پیدا کردن منبع صدای بلند نیست.
- تولید صداهای مختلف و جدید در این نوزادان دیده نمی‌شود یا متوقف می‌شود.
- ممکن است نوزاد صداهای قبلی را تولید کند، اما گفتار او رشد نمی‌کند. به این معنی که به سمت گفتار قابل فهم و تقلید گفتار نمی‌رود.
- به صدای افراد زمانی که با او حرف می‌زنند، واکنش نمی‌دهد.
- نداشتن گوش یا بد شکلی ساختاری گوش در هنگام تولد
علائم افت شنوایی در کودکان
علائم کم شنوایی در کودکان ممکن است در ظاهر مشخص باشد و گاهی نیز ممکن است به‌راحتی نتوان این نشانه‌ها را شناسایی کرد. زیرا ممکن است کاهش شنوایی در کودک بدون آسیب یا درد بروز پیدا کند و پس از مدتی والدین متوجه تغییر در رفتار کودک شوند. در ادامه به علائم ظاهری و رفتاری کم شنوایی در کودکان می‌پردازیم.
علائم ظاهری کم شنوایی در کودکان شامل موارد زیر هستند؛
- ترشحات گوش
- بوی بد مجرای گوش
- گوش درد
- پوست قرمز شده در اطراف گوش
- وجود شیء در گوش
- جراحت گوش
علائم کم شنوایی کودکان در سن مدرسه موارد زیر هستند؛
- حرف را گوش نمی‌دهد. برای مثال وقتی به کودک می‌گویند کفشت را بگیر، توجهی نمی‌کند و این کار را انجام نمی‌دهد.
- کودک دچار اختلالات ارتباطی است و به‌راحتی ناامید می‌شود.
- مهارت‌های گفتاری و ارتباطی او به اندازه کودکان هم سن و سالش رشد نکرده است.
- اگر مستقیماً به طرف مقابل نگاه نکند، متوجه حرف‌های او نمی‌شود.
- نمی‌تواند تشخیص دهد که صدا از کدام سمت می‌آید.
- پس از هر روز مدرسه رفتن از تمرکز کردن برای فهمیدن گفتار احساس خستگی دارد.
- نمرات کودک پایین می‌آید و در مدرسه دچار مشکلاتی است.
- نشانه‌هایی از مشکلات رفتاری و روابط اجتماعی را از خود بروز می‌دهد.
علت کم شنوایی در کودکان و نوزادان
کم شنوایی در نوزادانی که در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU) بستری هستند، معمولاً بیشتر دیده می‌شود. عوامل گوناگونی وجود دارند که می‌توانند علت افت شنوایی موقت و دائمی در کودکان و نوزادان باشند. علت کم شنوایی در کودکان و نوزادان عموماً موارد زیر هستند؛
- جرم گوش یا سرومن در مجرای گوش
- وجود شیء خارجی در گوش
- موکوس اضافی در شیپور استاش گوش به خصوص در زمان سرماخوردگی
- اوتیت مدیا یا عفونت گوش میانی
- اختلالات ژنتیکی
- در معرض صدای بلند قرار گرفتن
- جراحت‌ها مانند ضربه به سر یا گوش که باعث آسیب به مغز، گوش و شکستگی جمجمه شود.
- مشکلات مادرزادی
- عفونت گوش یا اوتیت خارجی
- بدشکلی‌های گوش خارجی و میانی
- برخی بیماری‌ها مانند مننژیت و اوریون
- مصرف داروهای اتوتوکسیک
تشخیص کم شنوایی در کودکان
کم شنوایی در کودکان معمولاً به‌راحتی تشخیص داده نمی‌شود و ممکن است با حواس‌پرتی و بازی‌گوشی در کودکان اشتباه گرفته شود. بهترین روش برای تشخیص افت شنوایی در کودکان و نوزادان انجام تست‌های شنوایی سنجی برای تعیین نوع و شدت کم‌شنوایی در کودک است. کودکان معمولاً قبل از ورود به مدرسه تحت غربالگری شنوایی قرار می‌گیرند، اما در هر سنی در صورتی که والدین به کم شنوایی در کودک شک داشته باشند، می‌تواند برای سنجش شنوایی اقدام کنند.
در شنوایی سنجی نوزادان و کودکان معمولاً از روش‌های مناسب با سن آن‌ها برای گرفن نتیجه بهتر و اذیت نشدن کودک استفاده می‌شود. معاینه فیزیکی توسط پزشک نیز برای بررسی گوش و پیدا کردن اختلالات مرتبط با گوش خارجی و میانی استفاده می‌شود. همچنین در برخی موارد آزمایش ژنتیک می‌تواند به تشخیص علت کم شنوایی در نوزادان و کودکان کمک کند.
تشخیص زودهنگام کم شنوایی در نوزادان
برای تشخیص زودهنگام کم شنوایی در نوزادان، شنوایی نوزاد تازه‌متولد معمولاً قبل از این‌که از بیمارستان مرخص شوند، سنجیده می‌شود. بیمارستان‌ها به طور معمول در یک یا دو روز اول پس از به‌دنیا آمدن نوزاد غربالگری شنوایی را انجام می‌دهند. اگر نوزاد تازه متولد نشانه های کم شنوایی نوزادان را بروز دهد، معمولاً چند هفته بعد دوباره غربالگری شنوایی انجام می‌شود.
اگر نتیجه غربالگری شنوایی نوزاد تازه متولد، قابل قبول نباشد، همیشه به معنی کم‌شنوایی نیست. به همین دلیل تا قبل از 3 ماهگی باید تست کامل انجام شود تا نتیجه قابل اعتمادتر باشد. با این وجود ممکن است نوزادی که تست‌های هر دو غربالگری را با موفقیت گذرانده باشد نیز زمانی که بزرگ‌تر می‌شود، نشانه‌هایی از افت شنوایی در او دیده شود.
پیشگیری از کم شنوایی در کودکان و نوزادان
پیشگیری از کم شنوایی در کودکان در برخی از مواقع امکان‌پذیر نیست. اما یکی از مواردی که امروزه در کودکان رایج است، افت شنوایی ناشی از در معرض صدای بلند قرار گرفتن است. والدین می‌توانند با حفظ کودک از صداهای بسیار بلند، از کاهش شنوایی پیشگیری کنند. استفاده از هدفون یکی از مواردی است که ارتباط ویژه‌ای با کم‌شنوایی زودرس دارد. آموزش‌های لازم به کودک در مورد استفاده از هدفون و میزان بلندی صدای آن که به گوش کودک صدمه نزند، می‌تواند در جلوگیری از اختلالات شنوایی مؤثر باشد.
همچنین درمان عفونت، جرم بیش از حد گوش و دیگر بیماری‌های مرتبط اگر به موقع و با روش درست تحت نظر پزشک انجام شوند، می‌توانند از آسیب به گوش و دائمی شدن افت شنوایی در کودکان جلوگیری کند.
درمان کم شنوایی در کودکان و نوزادان
در 6 ماه اول زندگی تشخیص به‌هنگام افت شنوایی بسیار نقش مهمی در درمان کم شنوایی نوزادان دارد. درمان به‌موقع و بلافاصله پس از تشخیص در شش ماه اول می‌تواند از مشکلات رشدی و اجتماعی پیشگیری کند. درمان افت شنوایی در نوزادان و کودکان با توجه به نوع و شدت کاهش شنوایی ممکن است متفاوت باشد.
در برخی موارد ممکن است چند روش درمانی به صورت همزمان برای درمان کودک یا نوزاد در نظر گرفته شوند. برای مثال ممکن است از گفتار درمانی و سمعک یا کاشت حلزون همزمان برای درمان کاهش شنوایی کودک استفاده شود. گفتار درمانی معمولاً به علت آن که کودک از رشد مهارت گفتاری به علت ناتوانی در شنیدن از هم سالان خود عقب می‌ماند، انجام می‌شود. این روش، درمانی مناسب برای تقویت صحبت کردن و بیان درست کلمات است. درمان کم شنوایی در کودکان و نوزادان معمولاً با روش‌های زیر انجام می‌شود؛
- تجویز دارو برای رفع عفونت و دیگر بیماری‌ها
- رفع جرم گوش یا شیء خارجی
- جراحی
- سمعک
- کاشت حلزون
- ایمپلنت‌های هدایت استخوانی
- گفتار درمانی
- توانبخشی شنوایی
ارتباط کم شنوایی در کودکان و نوزادان با یادگیری
حتی کم شنوایی ملایم در کودکان و نوزادان می‌تواند منجر به مشکل در گفتار، زبان، یادگیری و مهارت‌های اجتماعی شود. مشکلات کودکان کم شنوا در مدرسه و کلاس‌های آموزشی و چالش‌هایی که در ارتباطات اجتماعی دارد، ممکن است باعث افزایش استرس و اضطراب و گاهی گوشه‌گیری این کودکان شود. این گوشه‌گیری و انزوا می‌تواند باعث ایجاد افسردگی در کودک مبتلا به افت شنوایی شود. به همین علت تشخیص به موقع و پیگیری درمان نقش مهمی در کیفیت زندگی کودکان کم شنوا دارد.