ویدئونیاستاگموگرافی یا video Nystagmo Graphy که به طور مخفف به آن VNG گفته می شود، مجموعه ای از تست هایی است که سلامت گوش داخلی و عملکرد حرکتی مرکزی افراد را ارزیابی می کند. این آزمایش قادر است علت اصلی سرگیجه یا مشکلات تعادلی افراد را کشف کند و به پزشک یا متخصص شنوایی شناسی اجازه دهد تا به طور مناسب و موثر آن را درمان کند. در این آزمایش نوعی حرکت غیر ارادی چشم به نام نیستاگموس اندازه گیری می شود. این حرکات می توانند آهسته، سریع، منظم و یا غیر منظم باشند. در طی حرکات نیستاگموس چشم های شما به سمت طرفین و یا بالا و پایین حرکت می کنند. این اتفاق زمانی می افتد که مغز پیام های متناقضی از چشم شما و سیستم تعادل در گوش داخلی دریافت می کند. پیام های متناقض می تواند باعث سرگیجه و عدم تعادل در افراد شود.

هدف از انجام آزمایش VNG چیست؟

هنگامی که سر خود را به طریقی خاص حرکت می دهید یا به برخی از انواع الگوها نگاه می کنید، ممکن است به طور جزئی به نیستاگموس مبتلا شوید. اما در صورتی که سر خود را تکان نمی دهید و این حرکات به مدت طولانی در چشم ایجاد می شود احتمالا به این معنی است که شما دارای اختلال در سیستم دهلیزی هستید. سیستم دهلیزی شامل اندام ها، اعصاب و ساختارهایی است که در گوش داخلی قرار دارند. این سیستم، مرکز اصلی تعادل بدن انسان است و با چشم ها، حس لامسه و مغز کار می کند. مغز نیز با بخش های مختلف ارتباط برقرار می کند تا تعادل را کنترل کند. در واقع، VNG یکی از تست تعادل بدن است که برای آگاهی از وجود اختلال در سیستم دهلیزی (ساختار تعادل در گوش داخلی) یا در قسمتی از مغز که تعادل را کنترل می کند، استفاده می شود.

چه کسانی لازم است این آزمایش را انجام دهند؟

در صورت داشتن علائم اختلال دهلیزی ممکن است به آزمایش VNG احتیاج داشته باشید. علامت اصلی این اختلال، سرگیجه است. در واقع، سرگیجه یک اصطلاح عمومی برای علائم مختلف عدم تعادل در بدن است. احتمالا شما هم تا به حال سرگیجه را احساس کرده اید، این احساس که شما یا اطرافتان در حال چرخش هستید، و یا زمانی که در هنگام راه رفتن دچار لرزش می شوید و یا وقتی که احساس سبکی سر می کنید و حس می کنید که می خواهید بیهوش شوید، این ها همه به نوعی سرگیجه محسوب شده و نشانه هایی از عدم تعادل در بدن هستند. گاهی ممکن است در کنار آزمایشVNG ، تست های تشخیصی دیگری مثل تست شنوایی نیز انجام شود که در طی آن ها ساختار گوش و شنوایی با دقت بیشتری بررسی می شود.

آزمایش VNG چگونه انجام می شود؟

شما ممکن است برای انجام این آزمایش به دنبال بهترین متخصص سرگیجه باشید اما این تست می تواند توسط متخصص شنوایی سنجی، متخصص گوش و حلق و بینی، متخصص مغز و اعصاب و یا پزشک متخصصی که در زمینه تشخیص و درمان اختلالات مغز و سیستم عصبی کار می کند نیز انجام شود. در طول آزمایش VNG، شما در یک اتاق تاریک می نشینید و یک عینک مخصوص را روی چشمان خود قرار می دهید. این عینک دارای دوربینی است که حرکات چشم را ثبت می کند. در ادامه مراحل اصلی این آزمایش شرح داده می شود.

مراحل آزمایش VNG

مراحل آزمایش vng

آزمایش VNG می تواند شامل سه مرحله اصلی باشد که در ادامه تلاش می شود تا به تشریح فرایند ارزیابی و نکات مهم آن پرداخته شود:

ارزیابی چشمی (Ocular testing)

در این مرحله از فرد خواسته می شود نقاط ثابت و متحرک را در یک نوار نور مشاهده و دنبال کند. در واقع توانایی فرد برای دنبال کردن اهداف بصری بررسی می شود. شما سعی می کنید اهداف را با چشمان خود دنبال کنید در حالی که جسمی ثابت بوده و یا در حال پرش و یا حرکت آهسته است. ناتوانی در ردیابی صحیح اجسام می تواند نشان دهنده مشکلات مرکزی یا عصبی یا احتمالاً مشکلی در ارتباط سیستم دهلیزی با مغز باشد.

ارزیابی موقعیتی (Positional testing)

در این مرحله، پزشک یا شنوایی سنج، سر و بدن شما را در موقعیت های مختلف حرکت می دهد و بررسی می کند که آیا این حرکت ها باعث نیستاگموس می شود یا خیر. این ارزیابی کمک می کند تا سلامت سیستم گوش داخلی به خوبی چک شود. برای مثال در صورتی که هرگونه انسداد مایعی در گوش داخلی وجود داشته باشد، می تواند علت سرگیجه یا مشکلات تعادلی باشد.

ارزیابی حرارتی (Caloric testing)

در این مرحله، آب یا هوای گرم و خنک در تماس با هر دو گوش قرار داده می شود و حرکات چشم ثبت می شود. با آزمایش کالریک می توانید تعیین کنید که آیا در یک یا هر دو گوش ضعف دهلیزی دارید و آیا گوش های شما می توانند احساسات را به درستی تشخیص دهند. در حالی که گوش ها با هوای گرم یا سرد تحریک می شوند، چشم ها تحت نظر خواهند بود.

جزئیات بیشتر در مورد مرحله آزمایش حرارتی

وقتی آب سرد یا هوای سرد وارد گوش داخلی می شود، باید باعث ایجاد نیستاگموس شود. سپس چشم ها باید از آب سرد موجود در آن گوش دور شده و به آرامی به سمت هم بروند. در حالی که وقتی آب یا هوای گرم در تماس با گوش قرار می گیرد، چشم ها باید به آرامی به سمت آن گوش حرکت کرده و به عقب بروند. اگر چشم ها به این روش ها پاسخ درست ندهند، ممکن است به این معنا باشد که عصب های گوش داخلی آسیب دیده است. پزشک آزمایش کننده همچنین بررسی می کند که آیا یک گوش، متفاوت از گوش دیگر پاسخ می دهد یا خیر. اگر فقط یکی از گوش ها آسیب دیده باشد، پاسخ آن نسبت به گوش دیگر ضعیفتر می شود، یا ممکن است اصلاً واکنشی نشان ندهد.

نکات لازم قبل از انجام آزمایش

بهتر است موارد زیر را قبل از انجام آزمایش در نظر داشته باشید.

لنزهای تماسی نباید 3 روز قبل از آزمایش یا در روز آزمایش استفاده شوند. در این چند روز بهتر است از عینک استفاده شود.
توصیه می شود در روز آزمایش کفش تخت و بدون پاشنه بپوشید.
صورت باید کاملا تمیز و بدون هیچ گونه کرم و یا لوازم آرایشی باشد.
2 تا 4 ساعت قبل از آزمایش از خوردن غذاهای جامد و هم چنین شیر خودداری کنید.
شب قبل از آزمایش قهوه، چای و هرگونه نوشیدنی کافئین دار نخورید.
دو روز قبل از آزمایش نباید از آسپرین یا داروهای حاوی آن استفاده کنید.
از مصرف مشروبات الکلی یا داروهای مایع حاوی الکل حداقل دو روز قبل از آزمایش پرهیز کنید.
لازم است که قبل از آزمایش از تمیز بودن گوش های خود مطمئن شوید.

نحوه تمیز کردن گوش با استفاده از قطره

در صورتی که گوش شما به هر دلیلی از جمله استفاده از سمعک جرم زیادی گرفته است و نیاز به تمیز کردن دارد می توانید از این دستورالعمل استفاده کنید. فرد باید در یک طرف تخت دراز کشیده و چند قطره محلول گوش در مجرای خارجی گوش (به اندازه کافی برای پر شدن کانال) ریخته شود. یک تکه پنبه را روی مجرای گوش قرار دهید. حدود 15 تا 20 دقیقه به آن زمان بدهید. پس از گذشت این مدت زمان، سر خود را به سمت سینک ظرفشویی بچرخانید تا خالی شود. سپس مجرای گوش را با آب ولرم شستشو دهید و آن را کاملا خشک کنید. این کار بهتر است یک یا دو روز قبل از انجام آزمایش انجام شود. توجه کنید که در صورت سوراخ بودن پرده گوش این کار را انجام ندهید.

آیا آزمایش VNG خطرناک است؟

به طور معمول این آزمایش مشکل خاصی برای شما ایجاد نمی کند و کل ارزیابی آن محمولا حدود 90 دقیقه طول می کشد که البته این مدت زمان به همکاری فرد بیمار نیز وابسته است. با توجه به مراحل آن، ممکن است پس از اتمام، برای چند دقیقه احساس سرگیجه در شما ایجاد شود که این کاملا طبیعی است و معمولا پس از مدتی برطرف خواهد شد. برای احتیاط بیشتر توصیه می شود فردی را با خود همراه داشته باشید که اگر قادر به رانندگی نیستید یا بعد از آزمایش احساس خوبی ندارید، بتواند شما را به خانه ببرد.

تفسیر نتایج آزمایش

در صورتی که نتایج آزمایش نرمال نباشد، ممکن است به این معنی باشد که شما در گوش داخلی و در واقع در سیستم دهلیزی اختلال دارید. در ادامه برخی از اختلال های دهلیزی شایع بررسی می شوند.

بیماری منیر

افراد مبتلا به این اختلال دچار حملات ناگهانی سرگیجه، وزوز گوش، کاهش شنوایی و احساس پری در گوش می شوند. این بیماری ممکن است به دلیل وجود مایعات زیاد در گوش داخلی یا به دلیل ویروس، آلرژی یا واکنش خود ایمنی ایجاد شود. کاهش شنوایی با گذشت زمان بدتر می شود و در برخی موارد دائمی است. این بیماری، معمولاً فقط یک گوش را درگیر می کند. برخی از تغییرات در شیوه زندگی و رژیم غذایی مانند کاهش نمک، کافئین و الکل می تواند به کنترل علائم کمک کنند. استفاده از داروها نیز می توانند حملات را در صورت وقوع تسکین دهند. در موارد نادر، ممکن است فردی برای از بین بردن علائم خود نیاز به جراحی داشته باشد که در طی آن بخشی از گوش داخلی که آسیب دیده است، برداشته می شود تا از ارسال سیگنال های تعادلی اشتباه به مغز جلوگیری کند.

لابیرنتیت

لابیرنتیت زمانی اتفاق می افتد که یک ساختار شکننده در در گوش داخلی که معروف به هزارتو (labyrinth) است، ملتهب شده و یا دچار عفونت می شود. این امر نه تنها بر تعادل و شنوایی تأثیر می گذارد، بلکه ممکن است درد گوش، فشار، تخلیه چرک یا مایعی از گوش، حالت تهوع و تب بالا نیز داشته باشد. اگر لابیرنتیت ناشی از عفونت باکتریایی باشد، ممکن است نیاز به مصرف آنتی بیوتیک داشته باشید. پزشک همچنین ممکن است استروئیدها را برای کاهش التهاب یا نوع دیگری از داروها که به عنوان ضد تهوع شناخته می شود، برای کمک به بهبود حالت تهوع و هم چنین سرگیجه توصیه کند.

نوریت دهلیزی

عفونت ویروسی در بخشی از بدن شما مانند آبله مرغان یا سرخک می تواند این اختلال را ایجاد کند. در واقع عفونت بر رشته های عصبی که اطلاعات صدا و تعادل را از گوش داخلی به مغز ارسال می کنند، تأثیر می گذارد. شایع ترین علائم آن سرگیجه ناگهانی با تهوع، استفراغ و مشکل در راه رفتن است. برای درمان نوریت دهلیزی، پزشک ممکن است دارویی برای از بین بردن ویروس ایجاد کننده آن برای فرد تجویز کند.

میگرن دهلیزی

اگر مغز سیگنال های اشتباهی به سیستم تعادلی ارسال کند، می تواند منجر به سردرد شدید، سرگیجه، حساسیت به نور یا صدا، کاهش شنوایی و زنگ زدن در گوش شود. برخی از افراد همچنین می گویند که بینایی آنها تار می شود. در این موارد بسیاری از داروهای ضدافسردگی و مسدود کننده های کانال کلسیمی (که رگ های خونی شما را آرام می کند) می توانند موثر باشند.

اختلالات دهلیزی دیگر

از دیگر اختلالات دهلیزی متداولی که ممکن است در برخی افراد وجود داشته باشد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

سرگیجه موضعی پاروکسیسمال (BPPV)
فیستول پری لنفاوی (PLF)
نوروم آکوستیک
مسمومیت گوش در اثر مصرف مواد دارویی یا شیمیایی
قناتهای دهلیزی بزرگ شده (EVA) (منشا این مشکل اغلب ژنتیکی است)

آزمایش ENG

آزمایش دیگری به نام الکترونیستاگموگرافی(ENG) نیز وجود دارد که همان نوع حرکات چشم را مشابه با VNG اندازه گیری می کند و از مراحل تست چشمی، موقعیتی و حرارتی تشکیل شده است. با این تفاوت که به جای استفاده از دوربین برای ثبت حرکات چشم، از الکترودهایی که روی پوست اطراف چشم قرار می گیرند استفاده می شود. به طور معمول، آزمایش VNG رایج تر است و تصاویر واضح تری از حرکات چشم ارائه می دهد. امروزه مراکز شنوایی برای راحتی افراد، بسیاری از خدمات خود را در منزل به آن ها ارائه می کنند که از این خدمات می توان به تجویز سمعک در منزل شاره کرد اما با توجه به این که انجام تست های تعادلی نیاز به تجهیزات پیشرفته و ثابتی دارند برای انجام این ارزیابی ها لازم است به مراکز مربوطه و کلینیک ها مراجعه شود.

کلینیک سمعک قلهک