تست OAE در نوزادان یکی از تست های اصلی است که هنگام غربالگری شنوایی انجام می شود. این تست بمنظور کشف مشکلات شنوایی در نوزادان، در بدو تولد و یا ماه های اول انجام می گردد. غربالگری شنوایی بسیار اهمیت داشته و لازم است تا در اسرع وقت انجام شود. چرا که سبب می شود تا کم شنوایی یا عدم شنوایی احتمالی نوزاد به موقع تشخیص داده شده و با انجام روش های درمانی ویژه از پیامدها و مشکلات ناشی از کم شنوایی که شامل اختلال در یادگیری و تکامل زبانی و مهارت های گفتاری است جلوگیری شود. در واقع شنوایی نقش عمده ای در یادگیری نوزاد در ماه های اول تولد داشته و یکی از ابزار اصلی ارتباط با اطراف و کسب مهارت به شمار می رود. به طور معمول تست OAE در نوزادان در چند روز اول تولد و قبل از ترخیص از بیمارستان انجام می شود.

تست OAE چیست؟

تست OAE مخفف اصطلاح   Otoacoustic Emissions به معنی انتشارات اتواکوستیک است. به عبارت دیگر OAE یک صدای سطح پایین است که توسط حلزون یا گوش داخلی، به صورت خود به خود منتشر شده و یا توسط یک محرک شنوایی برانگیخته می شود. به طور خاص، OAE اطلاعات مربوط به عملکرد سلول های مویی خارجی را فراهم می کند. در اثر حرکت زنجیره استخوانی و پرده صماخ ناشی از جنبش های حلزون گوش این امواج صوتی به وجود می آیند و به سمت خروج از گوش منتشر می شوند. این تست یک آزمون فیزیولوژیک است.

انواع تست OAE

 1-SOAE

Spontaneous OAE  صداهایی هستند که بدون تحریک خارجی و به صورت خود به خودی از حلزون گوش منتشر می شوند و با استفاده از میکروفن هایی با حساسیت بالا در مجرای گوش خارجی قابل اندازه گیری هستند. SOAE تقریباً در 35-50٪ از افراد قابل تشخیص است. این امواج صوتی دارای فرکانس ثابتی بین 500 تا 4500 هرتز بوده و صدای آن ها بین 30-تا +10 دسی بل (dB SPL) است. اکثر مردم صداهای SOAE خود را نمی شنوند اما حدود 1 تا 9٪ افراد این صداها را به صورت وزوز های آزار دهنده ممکن است تجربه کنند.

2- OAE های برانگیخته شده 

این صداها با استفاده از سه روش می توانند تولید شوند:

• Stimulus Frequency OAEs (SFOAEs) (محرک فرکانسی) این امواج صوتی در حین استفاده از یک محرک با صدای خالص(pure-tone) اندازه گیری شده و به صورت اختلاف برداری بین شکل موج محرک و شکل موج ثبت شده (که از مجموعه محرک و OAE تشکیل شده است) به دست می آیند.
• Transient-evoked OAEs (TEOAEs or TrOAEs)در این نوع از یک محرک کلیک (دامنه فرکانس وسیع) و یا تون برست (صدای خالص زمان کوتاه) استفاده می شود. در تست OAE در نوزادان معمولا از این نوع OAE ها استفاده می شود.
• Distortion product OAEs (DPOAEs)  این نوع در پاسخ به دو محرک با دو فرکانس مختلف و شدت هایی در یک محدوده ی معین ایجاد می شود.

روش انجام تست OAE

روش انجام تست OAE

تست OAE در نوزادان حدود 5 تا 10 دقیقه طول می کشد. این تست تشخیص تمایز فرکانس های مختلف را توسط نوزاد بررسی می کند که ممکن است اختلال شنوایی در برخی از این فرکانس ها وجود داشته باشد. تست OAE آزمونی غیر تهاجمی و بدون درد است. برای انجام تست، پروب های کوچکی داخل مجرای گوش نوزاد قرار داده می شود. توسط این پروب ها امواج صوتی به داخل گوش فرستاده می شود و پاسخ حلزون گوش به صورت امواج OAE دریافت شده و ثبت می شود. هنگام انجام تست باید نوزاد در آرامش کامل به سر ببرد. در حالتی که در آغوش مادر و یا یک اتاق آرام قرار داشته و دست ها ثابت و بدون حرکت بوده و نوزاد خواب یا نیمه خواب باشد.

بررسی نتایج آزمون

باید دقت کرد که نتیجه تستOAE  زمانی قابل قبول است که حداقل سه بار پشت سر هم و در طی یک جلسه در هر گوش به صورت مجزا انجام شده و حداقل دو بار از سه مرتبه ی انجام تست، یک نتیجه ی یکسان تکرار شود. باید دقت و حساسیت را در انجام آزمون بالا برد تا در حد امکان تعداد نتایج کاذب منفی کم شود و شناسایی و تشخیص درست صورت گیرد.

نتیجه منفی (سالم)

نتیجه منفی (سالم)

به طور معمول در غربالگری شنوایی مقدار 25 تا 30 دسی بل به عنوان حد شنوایی در نظر گرفته می شود. در صورتی که نتیجه گزارش شده در تست OAE در نوزادان بیشتر از آن باشد نتیجه منفی یا سالم در نظر گرفته خواهد شد. نتیجه منفی به این معنی است که سطح شنوایی نوازاد خوب ارزیابی شده و مشکلی مشاهده نشده است. اما با وجود نتیجه خوب، لازم است تا والدین هم چنان با دقت نظاره گر نشانه ها و شواهد شنوایی کودک خود بوده و او را تحت مراقبت و کنترل داشته باشند. علاوه بر این باید انواع تست شنوایی ضروری را که توسط مراکز بهداشتی در سنین مختلف برای کودک در نظر گرفته شده است، به موقع انجام دهند.

نتیجه مثبت (مشکوک به کم شنوایی)

مقدار OAE کمتر از حدود 25 دسی بل در تست OAE در نوزادان به عنوان نتیجه مثبت یا مشکوک به کم شنوایی تلقی می شود. معمولا نتایج مثبت در اثر خطاهای موجود به دست می آیند و در صورت تکرار،  نتیجه منفی خواهد شد. اما در صورتی که نتیجه مثبت تایید شد ضروری است تا آزمون های دیگر برای بررسی دقیق تر شنوایی انجام شوند. معمولا تست ABR نیز انجام می گردد. هم چنین آزمون های شنوایی سنجی دیگری حدود 2 هفته تا 3 ماه بعد انجام شده تا بتوان تشخیص مناسب داده و درمان را به موقع شروع کرد. درمان هایی که معمولا در نظر گرفته می شود شامل تجویز سمعک مناسب و یا عمل جراحی برای کاشت یا پیوند حلزون گوش است.

خطای آزمون

خطای آزمون

معمولا انجام این تست با خطا هایی همراه است که باید تا حد امکان آن ها را حذف کرد. میزان تجربه کارشناسی که تست را انجام می دهد، شرایط محیطی انجام آزمون، شرایط نوزاد و هم چنین دقت دستگاه ها می تواند در ایجاد خطا در نتیجه موثر باشد. در صورتی که جرم یا مایعی در گوش وجود داشته یا گوش میانی دچار عفونت شده و یا به هر دلیلی مجرای گوش مسدود شده باشد نیز ممکن است روی نتیجه ی تست تاثیر بگذارد. در واقع یکی از کاربردهای تست OAE تشخیص انسداد گوش میانی و مجرای گوش نیز است.  جایگذاری نادرست پروب ها، گریه و یا حرکت زیاد نوزاد، وجود سر و صدا و نویز در اتاق انجام تست ، اتصال نوزاد به رسپیراتور و تجهیزات درمانی از دیگر عواملی هستند که می توانند سبب بروز خطا در نتیجه تست OAE شوند.

برخی  از ویژگی های تست OAE

تست OAE در نوزادان تنها ظرف مدت چند دقیقه انجام می شود. با توجه به روش انجام ساده می توان آن را به راحتی برای افرادی مثل نوزادان، کودکان و بیماران انجام داد و نیازی به همکاری خاصی از طرف فرد مورد نظر نیست. از طرف دیگر، تکرارمتعدد این آزمون عوارض یا ضرری برای نوزاد به همراه ندارد. معمولا و در اکثر موارد پاسخی که گوش در اثر برانگیخته شدن و انتشار این امواج می دهد، قابل اعتماد است. از دیگر مزایای تست OAE می توان به این مورد اشاره کرد که برای انجام تست، نیازی به فضای کاملا آرام و یا اتاق آکوستیک وجود ندارد اما باید مراقب بود سر و صدای زیاد و نویز موجب اختلال در نتیجه ی تست نشود. هزینه ی آن مناسب بوده و در اکثر بیمارستان ها و مراکز بهداشتی و درمانی قبل از مرخص شدن برای تمام نوزادان انجام می شود.

برخی کاربردهای تست OAE

برخی کاربردهای تست OAE

بیشترین کاربرد OAE ها در غربالگری شنوایی برای نوزادان تازه متولد شده است. از  OAE ها در کاربردهای تشخیصی مختلفی که مرتبط با حلزون و گوش داخلی است نیز می توان استفاده کرد. یکی از کاربرد های این تست در بیماری نوروم آکوستیک است که روی حلزون گوش تاثیر می گذارد و OAE می تواند در تشخیص و هم چنین در حین عمل جراحی مورد استفاده قرار بگیرد. بررسی ها نشان داده است که DPOAEs برای تشخیص کاهش شنوایی در فرکانس های بالا در مقایسه با TEOAEs اطلاعات بیشتری را فراهم می کند. این نشانه ای است که DPOAE می تواند در تشخیص شروع کم شنوایی ناشی از سر و صدا کمک کند. از کاربرد های دیگر این تست می توان به  بررسی حساسیت شنوایی، تشخیص و تفکیک بین جز حسی و عصبی در کاهش شنوایی های حسی عصبی و استفاده در افراد متمارض اشاره کرد.

انجام تست OAE در ایران

غربالگری شنوایی در ایران از سال 76 توسط سازمان بهزیستی کشور مطرح شد و پس از گذشت مدتی با انجام بررسی های لازم و کسب اطلاعات کافی و مقایسه ی تست های گوناگون، در نهایت تست TEOAE به عنوان یک تست با حساسیت بالا برای غربالگری شنوایی نوزادان مطرح شد که مورد تایید سازمان بهزیستی و وزارت بهداشت قرار گرفت. در ابتدا این طرح غربالگری شنوایی در چند استان کشور اجرا شده و نتایج بررسی و تحلیل شد و سرانجام  از سال 1384 با هدف تشخیص به موقع کم شنوایی و ناشنوایی در نوزادان در کل کشور اجرا گردید. مطابق با آمار، حدود دو سوم از کودکانی که به درجه های مختلفی از کم شنوایی مبتلا هستند در کشور های در حال توسعه زندگی می کنند در حالی که حدود 60 درصد از انواع اختلال شنوایی در کودکان از طریق برنامه های غربالگری شنوایی در سطح اولیه قابل پیشگیری هستند.

دلایل ایجاد مشکلات شنوایی در نوزادان

دلایل ایجاد مشکلات شنوایی در نوزادان

ژنتیک و وراثت یکی از دلایل مهم برای انتقال مشکلات شنوایی در نوزادان است. بیماری هایی مثل سرخچه و سایر بیماری های عفونی و ویروسی، سفلیس و مصرف برخی دارو ها می توانند در حین بارداری شنوایی نوزاد را تحت تاثیر قرار دهد. تولد زود هنگام و نارس بودن نوزاد و زردی بعد از تولد نیز از عوامل دیگری هستند که ممکن است مشکلات و اختلالات شنوایی ایجاد کنند.

آسیب های کم شنوایی در کودکان

باید توجه کرد که در ماه های اول تولد، سرعت رشد و یادگیری نوزاد زیاد بوده و هر گونه اختلال از جمله اختلال های شنوایی در کودکان می تواند مشکلات بزرگی در یادگیری کودک به وجود آورد بنابراین بهتر است هر گونه مشکل شنوایی به سرعت و به موقع تشخیص داده شده و اقدامات درمانی لازم برای آن انجام گردد تا کودکان در مراحل مختلف زندگی دچار مشکل نشوند.

تست های شنوایی برای نوزادان بستری شده

تست های شنوایی برای نوزادان بستری شده

در مورد نوزادان بستری شده در بیمارستان بسیار باید مراقب بود و دقت کرد چرا که ممکن است انجام تست های غربالگری شنوایی و OAE فراموش شود.  مصرف دارو های مختلف و انتقال به بیمارستان های دیگر، غربالگری شنوایی در مورد این نوزادان را تحت تاثیر قرار داده و ممکن است سبب ایجاد نتایج کاذب شود بنابراین با انجام غربالگری مجدد باید از صحت نتایج مطمئن شد. در صورتی که نتایج تست منفی (سالم) باشد نیز توصیه می شود شنوایی نوزاد بستری شده در سنین مختلف از جمله 3 و 9 و 18 و 30 ماهگی تا 3 سالگی نیز مورد سنجش و ارزیابی قرار گیرد.

ضرورت انجام غربالگری مجدد

حتی در صورت انجام غربالگری شنوایی به بهترین شکل اجرایی و انجام آزمون های OAE و ABR  باز هم ممکن است 5-10 درصد از نوزادانی که به کم شنوایی مادرزادی مبتلا هستند شناسایی نشوند بنابراین در یک سری از موارد از جمله نوزادان نارس و کم وزن، نوزادان با وزن بیش از حد زیاد، چند قلوها، نوزادان با سابقه بستری، نوزادانی که داروهای خاصی مصرف کرده اند، نوزادان با سابقه دریافت یا تعویض خون و … غربالگری مجدد انجام شود.

روش های انجام غربالگری

انجام تست های OAE و ABR در غربالگری شنوایی نوزادان می تواند به صورت موازی و یا سری انجام شود. در حالت موازی، همزمان در هر دو گوش،  هر دو تست انجام می شوند. اما در روش دوم یعنی روش سری ابتدا تست OAE در هر دو گوش انجام شده و در صورت مشکوک بودن نتیجه، تست غربالگری به روش ABR نیز انجام می شود. در صورتی که نوزادی دارای نتیجه منفی در تست OAE بوده (سالم) اما دارای فاکتورهای خطر از جمله عفونت های داخل رحمی مادر، سابقه شیمی درمانی و.. باشد نیز ضروری است تست ABR را انجام دهد.